Türkiye, dünyada en çok çay üretimin yapıldığı 5. ülke konumundayken, çay üretiminin büyük çoğunluğunun yapıldığı Rize 17 bin 260 ton kuru çay ithalatı ile en çok çay ithal eden şehir oldu.
47 milyon doların yurt dışına gittiği kuru çay ithalatı rakamlarının yüksek olması, çay üreticilerini endişelendirdi. Rize Ticaret ve Sanayi Odası (RTSO) Başkanı Şaban Aziz Karamehmetoğlu, “Rize olarak çay ihraç etmenin peşine düşmüşken, dışarıdan çay ithal ediyor olmamız pek hoş bir durum değil” dedi.
Türkiye çay üretiminde dünya beşincisi
Dünya çay üretiminde, 2.2 milyon ton ile Çin birinci, 1.2 milyon ton ile Hindistan ikinci, 475 bin ton ile Kenya üçüncü, 329 bin ton ile Sri Lanka dördüncü, 260 bin ton ile Türkiye beşinci sırada yer alıyor. Türkiye’de Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki Rize, Trabzon, Giresun ve Artvin illerinde çay üretimi yapılıyor.
Bölgede üretiminin yüzde 65’lik kısmının yapıldığı ve çay ile özdeşleşen Rize’de ise Çay İhtisas Gümrüğü’nün verilerine göre, geçen yıl 17 bin 260 ton kuru çay ithalatı yapıldı. Rize, bu sayıyla en çok çay ithal eden şehirler sıralamasında ilk sırada yer aldı.
47 milyon doların yurt dışına gittiği kuru çay ithalatı rakamlarının yüksek olması da çay üreticilerini endişelendirdi. Üreticilerden Nuriye Terzi, “Bizim çayımız bize yeter, neden ithal çay geliyor? Çok özel, organik çayımız var, bu çay bize fazla fazla yeter. Bizim binbir emekle ürettiğimiz, topladığımız çayımızı niye içirmiyorlar da dışarıdan çay getiriyorlar?” diye sordu.
Mehmet Çelik ise, “Biz dışarıdan çay gelmesini istemiyoruz. Biz kendi çayımızı tanıtmaya, ihraç etmeye çalışırken, çay üretilen bu topraklarda çay ithalatı yapılmasını anlayamıyoruz” dedi.
“Hoş bir durum değil, hassas davranmalıyız”
Rize Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Karamehmetoğlu da çayın Rize’nin ana ithalat girdi kalemleri arasında yer aldığını belirtip, tüccar ve sanayici olarak çayın başkentinde bu duruma biraz daha dikkat etmeleri gerektiğini söyledi.
Karamehmetoğlu, “Bu rakamlar Rize’deki Çay İhtisas Gümrüğü’nden bize verilen verilerdir. Bu gelen çaylar, Türkiye’nin her tarafına gidiyor. Maalesef ki bu çay ithalat trendi gittikçe artıyor. Rize olarak en önemli girdi kaynağımız çay olduğu için bu duruma daha hassas davranmamız gerekiyor.
İthal edilen çaylar poşet çay ve kahvehanelerde harmanlanarak kullanılan karışım çaylar. Bu ithalatın önüne geçebilmek için mutlaka o kalitede çayları bizim de üretmemiz gerekiyor. Rize olarak çay ihraç etmenin peşine düşmüşken, dışarıdan çay ithal ediyor olmamız pek hoş bir durum değil. Bu çay ithalatları sadece Rize’den değil, ülkenin dört bir yanından gerçekleştiriliyor.
Çay İhtisas Gümrüğü Rize’de olduğu için bu çaylar buraya gelmek zorunda. Bu ithalatlar resmi yollardan yapılan ithalatlar. İthalatçı gereken vergileri yatırıyor ve ürünü alıyor, bu aşamadan sonra ‘sen niye çay ithal ediyorsun?’ diye soramıyoruz. Burada asıl olan şey kendi çayımızın kıymetini bilip bizim çayımızı pazarlamanın tekniklerini artırabilmektir” diye konuştu.
“Bindiğimiz dalı kesiyoruz”
Kuru çay ithalat rakamlarının arttığına dikkat çeken Karamehmetoğlu, şunları söyledi:
“Son dönemlerde bakanlığın yaptırdığı tahlillerde çaylara boya katan firmalar olduğunu duyuyoruz. Arkadaşlarımızın daha aklıselim davranması gerekiyor. Verilen cezalar pek caydırıcı değil. İnsanlar parayı yatırıp gene devam ediyorlar. Maalesef ki böyle firma sayısında da bir yükseliş görüyoruz. Bindiğimiz dalı kesiyoruz.
Türk çayımıza güveniyoruz. Dünyanın en kaliteli, en hijyenik çayı, üzerine kar yağan tek çay. Bizim çayımızın kalitesi diğer çaylarla mukayese bile edilemez. Bu kadar önemli bir ürünü biz kendi ellerimizle kirletirsek, boyalı çay üretirsek kendi bindiğiniz dalı keseriz. Bunların olması maalesef çok üzücü.
Çay firması sahibi olan oda üyelerimizle sık sık görüşüyoruz, çayımızı korumak adına yapılması gerekenleri tartışıyoruz ve gereken uyarıları da yapıyoruz. Gelinen bu durum Türk çayı açısından kötü bir durum. Biz üretici firmaları daha aklı selim olmaya davet ediyoruz. Bakanlığımızın yaptığı bu çalışmaları da sonuna kadar destekliyoruz.”
