Sosyal medyada yayılan bilgi kirliliğinin özellikle salgın dönemlerinde tehlikeli olabileceği ifade ediliyor. Corona virüsü ile ilgili bilimin çürüttüğü 8 yanılgı…
Yeni koronavirüs tüm dünyada insanlara bulaşmaya devam ederken, corona virüsü hakkındaki haberler ve sosyal medya paylaşımları da internette yayılıyor. Ne yazık ki bu amansız bilgi sağanağı gerçeği kurgudan ayırmayı zorlaştırıyor. Özellikle çok sayıda ölüme neden olan salgın sürecinde söylenti ve yanlış bilgilendirme tehlikeli olabilir.
İşte tüm dünyada SARS-CoV-2 diye tanımlanan yeni corona virüsüne dair sosyal medyada yayılan 8 yanılgı:
Yanılgı 1: Yüz maskeleri sizi virüse karşı koruyabilir
Klasik cerrahi maskeler viral partikülleri önlemek için tasarlanmadığından sizi SARS-CoV-2 virüsüne karşı koruyamaz. Ancak cerrahi maskeler, ağızdan çıkabilecek solunum damlacıklarını engelleyerek enfekte olmuş insanların virüsü daha fazla yaymasını önlenmesine yardımcı olabilir.
Henüz hakem onayından geçmese de 19 Şubat’ta yayımlanan bir makalede sağlık tesislerinde kullanılan N95 maskelerinin tıbbi personel arasında virüsün yayılmasını büyük oranda engellediği belirtilmişti. İnsanların, N95 maskelerinin kenarlarından hava girmemesini sağlamak için burunlarına, yanaklarına ve çenelerine düzgün bir şekilde yerleştirmesi gerekiyor.
Yanılgı 2: Coronavirüse yakalanmanız gribe yakalanmaktan daha zor
Her zaman bu şekilde olmak zorunda değil. Virüsün ne kadar kolay yayıldığını tahmin etmek için, bilim insanları temel üreme katsayısını (R0 sayısı) hesaplıyor. R0 sayısı bir hastanın ortalama kaç kişiye virüsü bulaştırdığını gösteriyor. SARS-CoV-2’nin tahmin edilen R0 sayısı ortalama 2,2’yken, gripte bu sayı 1,3. Daha da önemlisi COVID-19 hastalığını engelleyebilecek herhangi bir aşı mevcut değilken, dönemsel grip aşılarının formülasyonu her ne kadar virüsün türleriyle mükemmel biçimde eşleşmese de hastalıktan koruyabiliyor.
Yanılgı 3: Virüs nezlenin mutasyona uğramış bir versiyonu
Hayır değil. Corona virüsü pek çok farklı hastalığı içeren geniş bir virüs ailesi. SARS-CoV-2 diğer koronavirüslerle benzerlikler taşıyor, bunlardan 4’ü nezleye neden olabilir. 5 virüsün hepsinin yüzeylerinde çıkıntılar var ve konak hücreleri enfekte etmek için sivri uçlu proteinleri kullanıyor. 229E, NL63,OC43 ve HKU1 koronavirüslerin tümü insanları birincil konak olarak kullanıyor. Öte yandan SARS-CoV-2 genetik malzemesinin yüzde 90’ını yarasalara bulaşan coronavirüslerle paylaşıyor.
Yanılgı 4: Bu virüs laboratuvarda üretildi
Virüsün insanlar tarafından üretildiğine dair herhangi bir kanıt mevcut değil. SARS-CoV-2 yakın zamanda salgına neden olan SARS-CoV ve MERS-CoV isimli diğer iki corona virüsüne çok benziyor ve bu üç virüs de yarasalardan kaynaklanmış görünüyor. Kısaca, SARS-CoV-2’nin özellikleri hayvanlardan insanlara bulaşan, doğal olarak oluşan koronavirüslere dair bildiklerimizle örtüşüyor.
Yanılgı 5: COVID-19 hastalığına yakalanan herkes ölüyor
Çin Hastalık Koruma ve Korunma Merkezi’nin 18 Şubat’ta yayımladığı çalışmaya göre koronavirüsün bulaştığı kişilerin yaklaşık yüzde 81’i hastalığı hafif biçimde deneyimliyor. Yaklaşık 13,8’i hastalığı ciddi biçimde geçiriyor, bu da nefes darlığına maruz kaldıkları anlamına geliyor. Öte yandan hastaların yüzde 4,7’si solunum yetmezliği çekiyor. Veriler hastalığa yakalananların yalnızca yüzde 2,3’ünün hayatını kaybettiğine işaret ediyor.
Yanılgı 6: Evcil hayvanlar yeni corona virüsü bulaştırabilir
Evcil hayvanlar muhtemelen insanlara bulaştırmıyor. The South China Morning Post’ta yer alan haberde, COVID-19’un tespit edildiği bir köpeğin hastalığı muhtemelen sahibinden kaptığı belirtiliyor. Öte yandan haberde yer alan hayvanın virüsü başka insanlara bulaştırdığına dair herhangi bir belirti olmadığı ifade edilmişti. City Üniversitesi’nden Vanessa Barrs, “Virüsün evcil köpek veya kedilerden insanlara bulaştığına dair herhangi bir kanıt yok” diye belirtiyor.
Yanılgı 7: Çocuklar corona virüsüne yakalanmıyor
Koronavirüs çocuklara da bulaşabiliyor ancak yetişkinlere kıyasla çok daha az. Örneğin şubatta Çin’in Hubei bölgesinde gerçekleştirilen çalışma 44 binden fazla vakanın yaklaşık 2,2’sinin 19 yaş altındaki çocukları içerdiğini gösteriyor.
Yanılgı 8: C Vitamini takviyesi COVID-19’a yakalanmanızı önleyebilir
Araştırmacılar, C Vitamini takviyelerinin insanların COVID-19’a yakalanmaya karşı bağıklık kazanmasına yardımcı olduğuna yönelik herhangi bir kanıt bulamadı. Ayrıca, çinko, yeşil çay, ekinezya gibi takviyelerin de hastalığı önlediğine yönelik tıbbi kanıt mevcut değil.
Kaynaklar:
- Navarro, J. A., Kohl, K. S., Cetron, M. S., & Markel, H. (2016). A Tale of Many Cities: A Contemporary Historical Study of the Implementation of School Closures during the 2009 pA(H1N1) Influenza Pandemic. Journal of health politics, policy and law, 41(3), 393–421. https://doi.org/10.1215/03616878-3523958
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). CDC.gov – Coronavirus Frequently Asked Questions (FAQ)
- Branswell, Helen. Statsnews.com. Experts say confusion over coronavirus case count in China is muddying picture of spread (Feb. 2020)
- Kampf, G. et al. Journal of Hospital Infection, Volume 104, Issue 3, 246 – 251. Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents https://doi.org/10.1016/j.jhin.2020.01.022
- World Health Organization (WHO). WHO.int – Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public: Myth busters
- U.S. Food and Drug Administration (FDA). 2020. Coronavirus Update: FDA And FTC Warn Seven Companies Selling Fraudulent Products That Claim To Treat Or Prevent COVID-19. [online] Available at: https://www.fda.gov [Immediate Release: 9 March 2020].
