Yeni bir araştırmaya göre, yaklaşık 100 yılda bir meydana gelen şiddetli bir güneş fırtınası, dünyadaki çeşitli teknolojik aletleri büyük bir şekilde etkileyebilir ve dünyayı bir “internet kıyametine” sürükleyebilir. Araştırmacılar, dünyanın henüz böyle bir felakete karşı hazırlıklı olmadığının altını çizdi.
Bilişim Makineleri Veri İletişimi Özel İlgi Grubu’nun yeni araştırması, Güneş’te 100 yılda bir gerçekleşen rüzgarların fırtınalara dönüşerek küresel çapta bir teknolojik krize neden olabileceğini ortaya çıkardı.
Buna göre, güneş fırtınasının jeomanyetik akımlar üreterek Dünya’nın manyetik alanıyla temasa geçeceği belirtildi.
Fiber optik kablolara zarar verecek!
Akımların hem denizlerin hem de toprağın altından geçen fiber optik kablolara her ne kadar dayanıklı olsalar da zarar verebilecekleri öngörüldü.
Gökyüzünü muhteşem kutup ışıklarıyla bezeyen Güneş fırtınaları elektrik hatlarını, iletişim sistemlerini ve uyduları yerle bir etme gücüne de sahip. Üstelik yeni bilimsel araştırma, Güneş fırtınalarının gezegenimize hiç olmadığı kadar çok yaklaştığını gösteriyor.
Dünya, çekirdeğinin oluşturduğu manyetik kalkan sayesinde zararlı Güneş radyasyonlarından korunabiliyor ama zaman zaman bu radyasyonların gücü artıyor ve fırtına ya da rüzgar diye bilinen bu dalgalar gezegenimizin kalkanını dövmeye başlıyor.
Rüzgarların manyetik kalkana çarpmasıyla iki manyetik alan çizgisi birbirine karışıyor ve ısı üreten bu etkileşim, Güneş’ten gelen yüklü parçacıkları ivmelendiriyor. Bu da Dünya’nın manyetik alanını geçici bir süre için zayıflatarak kuzey ışıklarıyla tanık olduğumuz güçlü manyetik fırtınaları gezegene ulaştırıyor.
LiveScience’nin haberine göre bilim insanları, nadir gerçekleşen bu fırtınaları gözlemlemeye yetecek kadar uydu olmadığını ve manyetik alan çizgilerinin nasıl ve nerede yeniden birleştiğinin kesin olarak bilinmediğini ifade etti.
Bu soruya yanıt arayan araştırmacılar NASA’nın Dünya’nın manyetik kalkanına odaklanan THEMIS uydularından gelen verileri kullandı. Güneş fırtınaları sırasında bu uydular manyetosfer isimli manyetik kalkanın Güneş’e bakmayan tarafında oluşan ve Güneş rüzgarlarınca bu yönde uzatıldığı için “manyetik kuyruk” ismi verilen kısımda bulunuyor.
Büyük hasara neden olacak!
Araştırma ekibinde yer alan California Üniversitesi’nden Dr. Sangeetha Abdu Jyothi, Dünya’nın manyetik alanı yeryüzündeki yaşamı korumasına rağmen Güneş’ten gelecek güçlü fırtınanın onarılması zor hasara yol açacağını söyledi.
Yaptıkları araştırmanın günümüzdeki fiber optik kabloların tehlikeye ne kadar açık olduğunu hatırlattığını belirten Jyothi, küresel iletişime zarar verecek bu olasılığın dikkate alınması gerektiğini anlattı.
Daha önce telgraf ağına zarar vermişti
Yakın tarihte kaydedilen en büyük güneş fırtınalarının 1859 ve 1921’de gerçekleşerek dönemin iletişimini sağlayan telgraf ağlarına büyük zarar verdiğini aktaran Jyothi, bu tür felaketlerin gerçekleşme olasılıklarının yüzde 1.6 ile 12 arasında olduğunu söyledi.
Yüksek hızlı güneş fırtınası nedir?
Jeomanyetik fırtına ya da bilenen ismiyle Güneş fırtınası, Dünya’nın manyetik alanıyla etkileşime giren bir güneş rüzgarı şok dalgası ve veya manyetik alan bulutunun neden olduğu, Dünya’nın manyetosferinin geçici olarak bozulması olayıdır.
Güneş yüzeyindeki koyu renkli “güneş lekeleri”nde, Güneş’in manyetik alanında oluşan bir nevi kısa devre sonucu ışın ve plazma patlamaları meydana gelir. Bu patlamalar sonucu röntgen veya ultraviyole gibi ışınlar yayılmaktadır. Uzmanlar, büyük bir patlamanın ise milyarlarca ton maddeyi uzayın milyonlarca kilometre derinliğine saçabileceğini belirtiyor.
Özellikle ABD ve Avrupa tehlikede!
Güneş üzerinde tespit edilen lekelerin bir önceki güneş döngüsünde 116’yken şimdi 260 olduğunu söyleyen Jyothi, bunun günümüzün en güçlü güneş fırtınalarından birine neden olma potansiyeli taşıdığını anlattı.
Özellikle Avrupa ve ABD arasında yoğunlaşan fiber optik kabloların tehlikeye açık olduğu belirtilirken, en çok Ekvator’un kuzeyindeki ülkelerdeki altyapının fırtınadan etkileneceği açıklandı.
Dünya internet altyapısı henüz hazır değil
Güneş’in gelecekte daha aktif olması beklenirken, günümüzde internet altyapısının güneşle ilgili tehlikeli olaylarla sınanmadığı belirtildi. Henüz buradan gelecek olası tehditlere karşı hazırlıklı olunmadığının altını çizdi.
Hakemli bilim dergisi Nature Physics’de yayımlanan yeni çalışma, manyetik fırtınaları tetikleyen yeniden birleşme bölgesiyle aramızda, Dünya çapının üç katıyla dört katı bir mesafe olduğunu gösteriyor. Bu daha önce tahmin edilenden çok daha yakın.
Dahası yakın Dünya yörüngesindeki bir hava durumu uydusu, bir Güneş fırtınasının ardından yüksek enerjili elektronlar saptadı. Bu, yeniden birleşme olayının iyonları ve elektronları yüksek enerjiye ulaştırdığını gösteriyor.
Phys.org’un haberine göre yeni araştırmanın başyazarı ve astrofizik profesörü Vassilis Angelopoulos şunları ifade etti:
“Dünya’ya şimdiye kadar tespit edilenlerden daha yakın bu nadir olayı yakalamak, bizi yeniden birleşme sürecine dair önceki varsayımlarımızı gözden geçirmeye itiyor.”
Araştırmacılara göre bu yüksek enerjili parçacıklar sadece yakın Dünya yörüngesindeki yüzlerce uyduyu değil aynı zamanda DNA’da mutasyonlara yol açabildiği için yörüngedeki astronotları da tehlikeye atıyor.
