Asgari ücret AGİ yasa teklifinde sözler tutulmadı. TBMM’ye sunulan 13 maddelik teklifte Gelir ve Damga Vergisi istisnası yalnızca asgari ücretlileri kapsayacak. Uzmanlara göre bu açık açık herkesi asgari ücretten göstermeye teşvik eden bir düzenleme niteliği taşıyor.
13 maddelik AGİ yasa teklifi TBMM’ye sunuldu, sözler tutulmadı
Asgari ücreti aşana AGİ verilecek. Asgari ücretten Gelir Vergisi ve Damga Vergisi ile Asgari Geçim İndirimini kaldıran yasa teklifi TBMM’ye sunuldu. Meclis’e gelen 13 maddelik yasa teklifi, komisyon toplantısında ve daha sonra yapılan açıklamaların aksine, farklı bir içerik taşıyor.
Gelir Vergisi ve Damga Vergisi‘nin tüm ücretli çalışanların asgari ücrete kadar olan tutarları için kaldırılacağı, böylece Asgari Geçim İndirimi’nin (AGİ) tüm ücretli çalışanlar için tarihe karışacağı belirtiliyordu.
Ancak Meclis’e sunulan yasa teklifine göre, Gelir Vergisi ve Damga Vergisi sadece asgari ücretin brüt tutarını aşmayanların ücretleri için kaldırılacak. Buna göre ‘asgari ücretli olarak çalışanların’ ücretleri gelir ve damga vergilerinden istisna tutulacak.
Ancak asgari ücretin üzerinde maaş alanlardan yine Gelir Vergisi ve Damga Vergisi kesilmeye devam edilecek. Bu çalışanlara medeni durum ve çocuk sayısına göre AGİ ödenecek.
5 bin 385 TL’lik ücret sınır
Asgari ücretin üzerindeki ücretlerden vergiler kesildikten sonra net asgari ücretin altına düşenler AGİ yoluyla net asgari ücrete eşitlenecek. Buna göre, 5 bin 4 liralık brüt asgari ücreti aşıp 5 bin 385 lirayı aşmayan tüm ücretliler asgari ücretin altına düşeceği için AGİ ödemesi yapılarak bu ücretler de 4 bin 253 liraya tamamlanacak.
Nedim Türkmen: Saatli bomba olur
Sözcü Yazarı Nedim Türkmen, yasa teklifinin bu haliyle çalışma barışının ortasına konulmuş saatli bomba olacağını belirtti. Türkmen, “Net ücreti, asgari ücretten aylık sadece 6,60 kuruş fazla vermenin işverene maliyeti 18.031,97 TL. Açık açık herkesi asgari ücretten göstermeye teşvik eden bir düzenleme. Oysa yapılması gereken düzenleme her çalışan için yıllık asgari ücrete kadar tutarın vergiden istisna edilmesi olmalıydı. İnşallah değişir.” değerlendirmesini yaptı.
Sözlerini tutmadılar
Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, “Tüm işçilerin ücret gelirlerinin asgari ücrete kadar olan kısmında Gelir ve Damga vergileri kaldırıldı” açıklamasını yapmıştı. Ancak verilen bu söz yeni yasa teklifiyle boşa düştü. Eğer yasa söz verildiği şekliyle çıkmış olsaydı, tüm ücretlilerin asgari ücrete kadar olan kısmı vergiden istisna olacak, bu sayede maaşlar az da olsa artacaktı.
Asgari ücret 1 günde 381 lira eridi!
16 Aralık’ta açıklanan 4 bin 253 liralık asgari ücret ilan edildiği gün dolar kuru 15.23 liraydı ve 279 dolara karşılık geliyordu. Ancak aynı gün Merkez Bankası’nın faizleri 1 puan daha aşağı çekmesi döviz kurunu yeniden ateşledi. Dolar kuru 17 lirayı aştı, müdahaleyle 16.5 liralara kadar düşse de yeniden artmaya başladı. Dünkü kur 16.60 TL olarak alınsa dahi asgari ücretin karşılığı 256 dolara düştü. Böylece daha cebe girmeden asgari ücret bir günde 23 dolar, yani 381 lira birden erimiş oldu.
Asgari ücrete zam, tarihi bir zam değil
Tarihi zam diye açıklanan %50.51’lik asgari ücret zammı AKP döneminin en yüksek zammı olmakla birlikte geçmiş yıllara bakıldığında düşük kaldı. Asgari ücrete en yüksek zam, DİSKAR’ın verilerine göre %114.6 ile 1996‘da yapıldı. Geçmişte ayrıca 1999 yılında %111.4, 1997’de de %105.3 oranlarında zamlar açıklandı. DİSKAR tablosunda, özellikle 1990’lı yıllardaki yüksek enflasyon kaynaklı artışlar ön plana çıktı. 2022’de ise enflasyon kaybı düşüldüğünde %50.51’lik yeni zammın net artışı %29.2’ye düşüyor.
İş dünyasından oynak kur ve enflasyon tepkisi
Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’ndan (TÜRKONFED) dikkat çeken bir asgari ücret değerlendirmesi geldi. TÜRKONFED açıklamasında, “Yüzde 50’lik bir artışla Asgari Geçim İndirimi de dahil olmak üzere 4 bin 253 TL olarak açıklanan asgari ücret, aslında gerçek enflasyon ile halkın enflasyonunun birbirini tutmadığını göstermiştir” denildi.
Açıklamada, enflasyon ve döviz kurlarındaki artışın devam etmesi durumunda yapılan yüzde 50’lik zammın eriyeceği belirtildi. Bununla birlikte Ege Genç İş İnsanları Derneği Başkanı
Alp Avni Yelkenbiçer, asgari ücretteki artış sonrası küçük işletmelerin işten çıkarma yapmaması için sosyal güvenlik ve istihdam desteğinin yapılması gerektiğini söyledi.
Korkutan tablo
Yeni asgari ücretin büyük işletmelere maliyet yükü getirmeyeceği ancak küçük işletmelerde ciddi zorluklara yol açabileceği belirtiliyor. Emek yoğun fabrikalar, hizmet ve turizm sektörleri ile yanında az sayıda işçi çalıştıran esnafın yeni asgari ücreti ödemekte zorlanabileceği, bu nedenle bazı patronların işçi çıkarmaya gideceği, bazı patronların ise işçileriyle anlaşarak esnek çalışmaya yönelecekleri, bu yolla maaş ve SGK prim maliyetini düşürmeye çalışabilecekleri ifade ediliyor. Bazı işverenlerin ise işçiden maaşının 500 lira, bin lira hatta bin 500 lirasını elden geri alabileceklerinden endişe ediliyor.
