ABD’nin Kaliforniya eyaletinde, Livermole kentinde 1901 yılından bu yana 121 senedir yanan ampul rekor kırarak adını tarihe yazdırdı. Livemore – Pleasanton İtfaiye Müdürlüğü’nde yer alan ampul, sürekli açık tutuluyor ve günümüze kadar hiç kapatılmadı. Peki, nasıl oluyor da 121 yıldır yanmaya devam ediyor?
Sönmeyen ampul, 1901 yılından beri yanıyor!
Ampulü taktıklarında Osmanlı İmparatorluğu hala hüküm sürüyordu ve 2. Abdülhamid tahttaydı. Atatürk ise henüz 20 yaşında bir öğrenciydi.
1. Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı’nın ardından Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu esnasında ampul yanmaya devam ediyordu. Ampul yandıktan sonra koca bir yüzyıl geçti ancak hiç sönmedi.
Sırrı çözülemedi!
Normalde satın alınan bir ampulün ömrü 3-4 yıldır daha sonra patlar ve yenisi alınır. Sönmeyen ampulü 1895 yılında üreten “Shelby Elektrik” fabrikası kapandı. Ampulü icat eden kişi de maalesef çoktan öldü. Bu nedenle kendisi ile beraber sönmeyen ampulün sırrı da çözülemedi.
GUİNNESS DÜNYA REKORLAR KİTABINA GİRDİ
Ampulün ilk icadı 1880 yılında Thomas Edison tarafından yapıldı. Yaklaşık 15 sene içerisinde ise alanda herhangi bir teknolojik gelişme sağlanmadığı halde hiç sönmeyen bir ampul üretildi.
121 yıldır yanan bu ampul, Guinness Dünya Rekorlar Kitabı’na “Ripley’a Believe It or Not” olarak kayıtlara geçti.
Ampul ilk yandığı zamanlar 30 ile 60 wattlık bir ışık enerjisine sahipmiş. Günümüzde ise 4 wattlık ışık sağlıyor. Yani bir gece lambasının yaydığı ışık ile eş değer durumda. Shelby Electric Company tarafından üretilen ampul, 1901 yılında itfaiye müdürlüğüne bağışlandı.
Aralıksız yanan ampul 1937 yılında yenileme çalışması ve ara sıra elektrik kesintileri nedeniyle kapalı kaldı.
Söndüğü sanıldı ancak…
20 Mayıs 2013’te kamuoyu yayını aracılığı ile ampulün sönmesine şahit olundu. Ertesi gün bir elektrik teknisyeni uzatma kablosu ile kesintisiz güç kaynağı sağladı ve aslında ampulün hiç sönmediğini, özel güç kaynağının arızalandığını tespit etti.
Günümüz ampulleri neden uzun dayanmıyor?
Peki, günümüzdeki ampullerin ömrü neden bu kadar kısa? Bu sorunun temel cevabı “planlı eskitme” bu duruma endüstriyel tasarım konsepti deniyor. Yani ürüne bir yaşam döngüsü biçiliyor. Üreticilerin planlı eskitme tanımı yerine kullanmayı tercih ettiği kelime “ürün yaşam döngüsü” dür.
Bir ürün tasarlanırken o ürünün tüm özellikleri ile beraber ömrü de tasarlanır. Örnek olarak yeni bir cep telefonu aldığınız zaman bir süre sonra telefonunuzdan eski verimi alamazsınız. Yeni sürümler geleceği için telefonların özellikleri zamanla düşürülür.
