Son dönemlerde Türkiye genelinde uyuz vakalarındaki endişe verici artışın sebepleri üzerine İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi, Dermatoloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Serpil Uysal ile konuştuk. Uyuz Hastalığının nasıl bir hastalık olduğunu, sebeplerini ve korunmak için neler yapmamız gerektiği üzerine birçok bilgi verdi.
Uyuz nedir?
Uyuz Hastalığı geceleri şiddetlenen kaşıntı ile giden bulaşıcı paraziter bir hastalıktır. Sarkoptes Scabies isimli parazit aslında bir akar türüdür. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu akar tanısı genellikle oluşturduğu deri bulguları ve gece kaşınma hikâyesi ile tanı konur. Özellikle uyuz parazitini görmek istediğimizde lezyon alanından kazıntı alınarak hazırlanan preparatın mikroskopik değerlendirmesi yapılır.
Gözle görülemediğinden tanı koymak zor!
Uyuz paraziti bulaş alanında derinin tabakaları arasında tünel kazarak yumurtlar ve yumurtadan çıkan yeni parazitler deri seviyesine ulaşıp belirtiler ortaya çıkarır. Belirtilerin ilk ortaya çıkması genellikle ilk bulaştan 2-6 hafta içinde ortaya çıkarken tekrarlayan bulaşlar da belirtilerin ortaya çıkması çok daha kısa sürelerde gerçekleşir. Parazit gözle görülemediği için tanı koymak zordur.
Hayvanlardan uyuz bulaşmıyor!
Yoğun kaşıntı, parazitin oluşturduğu tüneller ve vezikül perle dediğimiz inci tanesi veziküller tanı koymayı kolaylaştırır. Kaşıntı en çok el parmak araları, bilek bölgeleri, karın çevresi kadınlarda göğüs ve erkeklerde de daha çok genital bölgede olsa da tüm vücutta görülebilir.
Özellikle bebeklerde ayakaltlarında ve vücut direnci düşük yaşlı hastalarda da tüm vücutta şiddetli kaşıntı ve döküntü görülebilir. Temasın çok arttığı kış aylarında ve okul hastane yatakhane gibi ortak yaşam alanlarında yayılımı hızlanır. Evcil hayvanlardan insanlara uyuz bulaşıcılığı yoktur. Hayvan kaynaklı uyuz akarları insanda çoğalıp üreyemediğinde kosa süreli kaşıntılar sonrası belirtiler kaybolur.
Her türlü temas bulaşa sebep oluyor!
Uyuzda bulaşıcılık kişi ile belirli bir süre teması gerektirir. Uyuz paraziti insan derisi dışında belirli bir süre canlı kalır. Bulaşların birçoğu bu temas sonucu ortaya çıkar. Özellikle havlu, kıyafet, çarşaf gibi kişisel eşyalarla temas bulaşı kolaylaştırır. Alışveriş esnasında denen kıyafetler de risk içermektedir.
Kendiliğinden iyileşmiyor, doktor kontrolü şart!
Uyuz hastalığında tedaviden daha çok bulaşın engellenmesi en önemli konudur. Kendiliğinden iyileşen bir hastalık olmadığı için tedavisi gerekir. Reçeteli ilaçların yanında çay ağacı yağı, biberiye yağı, aloe vera, karanfil yağı haftalığın belirtilerini azalmak için fayda göreceğiniz yağlardandır.
Bir böcek ilacı olan permetrin krem ve losyon formları ve sülfür içeren formlar lokal olarak kullanılan ürünlerdir. Duş aldıktan sonra uygulayıp 12-24 saat ciltte bekletme ve günlük tekrar uygulamalarda parazitin ve yumurtalarının öldürerek tedavi etmeye çalışır. Son zamanlarda Türkiye ‘de piyasada da bulunan ivermektin tabletler 7-10 gün aralıklarla ağızdan alınarak tedavi sağlanmaya çalışılır. Sistemik tedavi hekim tavsiyesi ile alınmalıdır. Karaciğer ve böbrek problemli hastalar açısından sakıncalı olabilir.
Bulaşı önlemek için kıyafetleri 60 derecenin üzerinde yıkayın!
Tedavi esnasında dikkat edilmesi ve atlanmaması gereken nokta derinize temas eden her türlü materyal plastik bir torbaya konup ağzı sıkı bir şekilde bırakılıp 3 gün parazitin havasız kalmasını sağlamak. Ayrıca yastık yorgan ve yıkayabileceğiniz tüm kıyafetleri 60 derecenin üzerinde yıkamaktır.
Diğer önemli bir konu ailede bir kişinin tanı alması ile belirti olmasa bile tüm ailenin tedavi uygulamasını gerektirir. Hastalığın tam olarak iyileşmemesinin altta yatan bir sebebi de budur.
