Günümüzde radyonüklit tedavi yöntemleri, kanser tedavisinde önde gelen modellerden birini oluşturuyor. Radyoaktif ajanlar kontrollü ve amaca yönelik olarak doğru şekilde kullanıldığında, bazı hastalıkların tedavisini ve yaşam kalitesini olumlu yönde etkiliyor. Radyoiyot (atom) tedavisinin, tiroit bezinin çok hızlı çalıştığı hipertiroidi ve tiroit bezi kanserlerinin tedavisinde kullanıldığını belirten Nükleer Tıp Uzmanı Doç. Dr. Emel Ceylan sık sorulan soruları yanıtladı.
Atom tedavisi nedir?
Halk arasında ‘radyoiyot’ tedavisi atom tedavisi olarak bilinir. Radyaktif iyot 131’in yaydığı beta ışınları tedavi amacıyla kullanılırken, daha uzun mesafeli gama ışınları, görüntü elde etmeye olanak sağlar. Atom tedavisi kapsül veya sıvı şeklinde uygulanıp ağız yoluyla alınır. Sıvı şekli su tadındadır ve hastayı rahatsız etmez.
Tedavi kimlere uygulanır?
Atom tedavisi tiroit bezinin çok hızlı çalıştığı hipertiroidi durumunda (zehirli guatr) ve tiroit bezi kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Hipertiroidi tedavisinde düşük dozlarda, tiroit kanserinde ise daha yüksek dozlarda uygulanır. Bu tedavinin hamile ve emziren hastalara uygulanması doğru değildir.
Atom tedavisinden sonraki süreç nedir?
Hastanın aldığı doz yatmasını gerektirecek düzeyde ise izolasyon amacıyla özel olarak hazırlanmış odalarda bir süre kalırlar. Bu odalar genellikle aydınlık ve konforludur. Bu odaların duvarlarında ve kapılarında özel malzemeler vardır ancak dışarıdan fark edilmez. Hastanın üzerinde bulunan radyoiyottan yayılan ışınların miktarı azaldıktan ve halk arasına karışılabilecek yasal doz sınırının altına indikten sonra hastalar taburcu edilebilir.
Taburcu olduktan sonra hastaların nelere dikkat etmesi gerekir?
Atom tedavisinden sonra uyulması gereken üç önemli konu var. Mesafe, süre ve temizlik.
Hastanın aldığı doza göre değişmekle beraber yaklaşık 1-2 hafta kadar dikkat edilmesi gereken kurallar vardır. Kalabalık ortamlarda uzun süreli bulunmamak, ev halkı ile uzun süreli ve yakın mesafede bulunmamak gibi. Hijyen diğer önemli bir faktör. Verilen radyoiyot idrarla atıldığından tuvalet temizliğine, çamaşır, çatal kaşık gibi eşyaların temizliğine özen gösterilmeli.
Radyoiyot tedavisi öncesinde iyottan fakir diyet önerisi
İyot içeren madde ve yiyecekleri tedavi öncesi doktorunuzun önerdiği sürelerde kısıtlamanız önerilir. Buradaki amaç tedavi öncesi iyot açlığını artırmaktır. Tedaviden sonra normal beslenmenize dönebilirsiniz.
Kısıtlanması önerilenler:
• İyotlu tuz (iyotsuz tuz kullanılabilir)
• İyot içeren öksürük şurupları ve vitamin preparatları
• İyot içeren vitamin ve mineral ilaçları
• İyotlu pansuman ve gargaralar
• Saç boyası yaptırılması
• Tentürdiyot
• Deniz ürünleri (Balık, karides, vb.)
• Süt ve süt ürünleri (süt, yoğurt, ayran, vb.)
• Soya sosları
• Hazır konserveler, hazır şarküteri ürünleri (salam, sucuk vb.)
• Turşu, cips vb tuzlu gıdalar
Kaynak:
- Radioiodine therapy: MedlinePlus Medical Encyclopedia
- Radioactive Iodine (Radioiodine) Therapy for Thyroid Cancer | American Cancer Society
- Radioactive iodine therapy | Cancer treatment | Cancer Research UK
- Radioactive Iodine Therapy – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov)
- Radioactive iodine therapy: 9 things to know | MD Anderson Cancer Center
- Radioactive Iodine | American Thyroid Association
