Son yıllarda tiroid kanseri vakalarının gençler arasında artış göstermesi dikkat çekiyor. Peki, bu durumun ardındaki nedenler neler olabilir? Çevresel faktörler mi daha etkili yoksa genetik yatkınlık mı daha belirleyici? Radyasyon, kimyasal toksinler ve hava kirliliği gibi dış etmenler gençlerde tiroid sağlığını nasıl tehdit ediyor?
Kanser türlerinin çoğu, geçmişe kıyasla daha erken yaşlarda ortaya çıkmaya başladı. Tiroid kanseri de bu trendi takip ediyor ve gençler arasında daha sık görülüyor. Bu artışın nedenlerini, Acıbadem Altunizade Hastanesi’nden Prof. Dr. Murat Topdağ açıkladı.
Çevresel Faktörler ve Tiroid Kanseri Riski
Gençler arasında tiroid kanserinin görülme sıklığını artıran başlıca çevresel faktörler arasında radyasyon, kimyasal toksinler ve hava kirliliği yer alıyor.
- Radyasyon: Günümüzde tıbbi görüntüleme yöntemleri yaygınlaştıkça, gençler daha fazla X-ışınları ve BT taramaları gibi iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalıyor. Ergenlik döneminde bu tür radyasyon, tiroid kanseri riskini önemli ölçüde artırabilir.
- Tarihsel veriler: Çernobil felaketinden sonra bölgede yaşayan çocuk ve gençler arasında tiroid kanseri vakalarının belirgin bir şekilde arttığı gözlemlenmiştir.
Kimyasal Toksinler ve Tiroid Fonksiyonları
Bazı kimyasallar, tiroid hormonlarının dengesini bozarak kanser riskini artırabilir:
- PCB’ler ve PBDE’ler: Tiroid hormonlarının üretimini, taşınmasını ve bağlanmasını olumsuz etkileyebilir.
- BPA ve ftalatlar: Hormonları taklit ederek tiroid fonksiyonlarını bozabilir. Bu kimyasallar plastik ürünler ve kişisel bakım malzemelerinde yaygın olarak bulunur.
- Pestisitler: Tarımda kullanılan organofosfatlar ve organoklorinler, tiroid hormon seviyelerinde değişikliklere neden olabilir.
Hava Kirliliği ve İklim Değişikliği
Hava kirliliği, özellikle PM2.5 partikülleri ile birlikte papiller tiroid kanseri vakalarının artmasına yol açabilir. PM2.5, vücuda toksik metaller ve organik bileşikler taşır. İklim değişikliği de iyot eksikliğine sebep olarak tiroid sağlığını olumsuz etkileyebilir. Küresel ısınma ile birlikte topraktaki besin seviyeleri azalmakta, bu da özellikle kıyı bölgelerinden uzak yaşayan toplulukları daha fazla etkileyebilmektedir.
Genetik Yatkınlık ve Tiroid Kanseri
Genetik faktörler, gençler arasında tiroid kanseri gelişiminde kritik bir rol oynar. Kalıtsal mutasyonlar, belirli genetik değişimler tiroid hücrelerinin kontrolsüz şekilde büyümesine yol açabilir.
- HABP2 Gen Mutasyonları: Ailesel non-medüller tiroid kanseri ile bağlantılıdır.
- BRAF ve RAS Genleri: Bu genlerdeki mutasyonlar papiller ve foliküler tiroid kanserinin oluşumunu tetikleyebilir.
- FOXE1 Polimorfizmleri: Genetik yatkınlığı artıran bir diğer önemli faktördür.
Ailede tiroid kanseri öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir ve bu genetik yatkınlık, nesiller boyunca sürebilir.
Özetle:
- Tiroid kanseri artık daha genç yaşlarda görülüyor. Son yıllarda bu kanser türü genç bireyler arasında daha sık rastlanmaya başladı.
- Radyasyon maruziyeti büyük bir risk faktörüdür. X-ışınları ve BT taramaları gibi tıbbi görüntüleme teknikleri, gençlerde tiroid kanseri riskini artırabilir.
- Çernobil felaketi gibi olaylar, radyasyonun etkilerini gözler önüne seriyor. Bölgedeki çocuk ve gençlerde kanser oranlarında ciddi artış görülmüştür.
- Kimyasal toksinler hormon dengesini bozarak kanser riskini artırabilir. BPA, ftalatlar, PCB’ler ve PBDE’ler gibi kimyasallar tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
- Pestisitler tiroid sağlığını tehdit edebilir. Özellikle tarımda kullanılan organofosfatlar ve organoklorinler hormon seviyelerinde değişikliklere neden olur.
- Hava kirliliği önemli bir etkendir. PM2.5 gibi ince partiküller toksik metaller taşıyarak tiroid kanseri riskini yükseltebilir.
- İklim değişikliği iyot eksikliğine neden olabilir. Küresel ısınma, topraktaki besin azalması ile birlikte özellikle kıyıdan uzak bölgelerde yaşayan toplulukları etkiler.
- Genetik yatkınlık, gençlerde tiroid kanseri görülme sıklığını etkileyebilir. HABP2, BRAF ve RAS genlerindeki mutasyonlar bu hastalığın gelişimini tetikleyebilir.
- FOXE1 polimorfizmleri tiroid kanseri riskini artırabilir. Bu genetik faktörler tiroid hücrelerinin kontrolsüz büyümesine yol açabilir.
- Ailesel kümelenme genetik yatkınlığın önemli bir göstergesidir. Eğer ailede tiroid kanseri geçmişi varsa, sonraki nesillerde de görülme riski yüksektir.
Kaynaklar:
- Increased trend of thyroid cancer in childhood over the last 30 years in EU countries: a call for the pediatric surgeon – PMC
- Cancer Predisposition Syndromes and Thyroid Cancer: Keys for a Short Two-Way Street – PMC
- Genetic Predisposition to Familial Nonmedullary Thyroid Cancer: An Update of Molecular Findings and State-of-the-Art Studies – PMC
- Genetic susceptibility to hereditary non-medullary thyroid cancer | Hereditary Cancer in Clinical Practice | Full Text
- Genetic Predisposition to Familial Nonmedullary Thyroid Cancer: An Update of Molecular Findings and State‐of‐the‐Art Studies – Bonora – 2010 – Journal of Oncology – Wiley Online Library
- Thyroid cancer incidence in children and adolescents – The Lancet Diabetes & Endocrinology
