2014 yılında Türkiye’nin 37. Başbakanı olarak seçilen Ahmet Davutoğlu hükümeti döneminde neler yaşandı? Dolmabahçe mutabakatından, Hakan Fidan’a; paralel yapı ile mücadeleden Pelikan Bildirisi’ne bugüne nasıl gelindi?
Ahmet Davutoğlu, 28 Ağustos 2014’te Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan başbakanlık vekaletini aldı ve 62. Türkiye Hükûmetini kurmakla görevlendirildi. Ahmet Davutoğlu başbakanlığında kurulan 62. Türkiye Hükümeti bakanlar kurulu listesini 29 Ağustos 2014 tarihinde açıkladı. 6 Eylül 2014 Cumartesi günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan güven oylaması sonucunda 133 ret oyuna karşılık alınan 306 kabul oyuyla 62. Türkiye Hükümeti, Davutoğlu başbakanlığında güven oyu alarak resmen göreve başladı.
Davutoğlu’nun başbakanlık döneminde neler yaşandı?
Ahmet Davutoğlu 2015 genel seçimleri sonrasında 45 gün içinde hükümetin kurulamamış olması üzerine Cumhurbaşkanının TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermesi üzerine ülkeyi 1 Kasım 2015’te yapılacak seçime kadar yönetmek üzere seçim hükûmeti başbakanı olmuştu.
Davutoğlu’nun ilk zaferi 1 Kasım seçimleri
Lideri olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi, 1 Kasım seçiminde tarihindeki en büyük oy sayısı ve %49.5 ile en büyük oy oranına sahip olarak TBMM’de tek başına iktidar olabilecek çoğunluğa ulaşmıştı. Sonrasında 64. hükûmetini kurması için görevlendirildi.
12’nci Cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan, AK Parti Genel Başkan adayının ismini açıkladığında tarih 21 Ağustos 2014’tü. O gün Erdoğan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun seçilme kriterlerini sıralamış, “Paralel yapı ile mücadele azmi belirleyici oldu” demişti.
Altı gün sonra 27 Ağustos 2014’te Ahmet Davutoğlu AK Parti’nin 1. Olağanüstü Büyük Kongresi’nde AK Parti’nin ikinci genel başkanı seçildi. Ve kongreden bir gün sonra Erdoğan’ın köşke çıkmasıyla Davutoğlu, hükümeti kurmakla görevlendirildi.
Davutoğlu Türkiye’nin 37. Başbakanı
Yeni kabine 6 Eylül 2014’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde güven oyu aldı. Türkiye’nin 37. Başbakanı olarak göreve başladı. İlk ziyaretini memleketi Konya’ya yaptı. “Paralel yapı ile mücadele, çözüm süreci ve yeni anayasa” mesajları verdi.
Türkiye 7 Haziran‘a hazırlanırken Şubat ayında dikkat çeken bir istifa haberi gelmişti. MİT Müsteşarı Hakan Fidan AK Parti’den milletvekili aday adayı olmak için istifa etmişti. Erdoğan’dan gelen açıklama Cumhurbaşkanı ile Başbakan Davutoğlu arasında fikir ayrılığı mı var sorusunu ilk kez gündeme taşımıştı.
Yeni bir dönem başlıyor
Tarih yaprakları 28 Şubat 2015‘i gösterdiğinde hükümetin yetkili bakanları ve HDP heyeti Dolmabahçedeki Başbakanlık Ofisi’nde yan yana oturdu. 10 maddelik çözüm bildirisi ortak açıklamayla kamuoyuna duyuruldu. O toplantı, “Dolmabahçe Mutabakatı” olarak Türkiye’nin siyasi literatürüne girdi. Başbakan Davutoğlu “yeni bir dönem başlıyor” diyordu.
Dolmabahçe görüşmesi hataydı
Ancak daha sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan o açıklama için “hataydı” diyecekti.
Türkiye bu tartışmalarla 7 Haziran genel seçimlerine gitti. Meclis çoğunluğunu ilk kez kaybeden AK Parti, tek başına iktidar olabilecek sandalye sayısına ulaşamadı. Oy oranları yüzde %41’e düştü. Koalisyon düğümü çözülemeyince erken seçim kararı alındı.
20 Temmuz 2015’te Suruç saldırısıyla Türkiye yeni bir çatışma dönemine girdi. PKK ve IŞİD terörünün operasyonların gölgesinde gidilen 1 Kasım erken seçimlerinde zafer AK Parti’nin oldu. Tek başına iktidar koltuğunu geri alan AK Parti oy oranını da yeniden yüzde 50 bandına çekmeyi başardı.
Başbakan Davutoğlu’nun yaşadığı kritik süreçlerden birisi de “Kayseri pazarlığı” dediği Avrupa ile geri kabul anlaşmasıydı. Avrupa’ya vize serbestisinin 4 ay öne çekilmesine Cumhurbaşkanının “küçük şeylerin büyük kazanım gibi sunulmasına üzülüyorum” yorumu kafaları karıştırdı. İki isim arasında gerilim var söylentilerini iyice alevlendirdi.
Tüm bu süreçlerin sonunda 29 Nisan 2016 toplanan AK Parti Merkez Karar Yürütme Kurulu’ndan kritik bir karar çıktı. Atama ve görevden alma yetkisi Başbakan Davutoğlu’ndan MKYK’ya geçti. Parti sözcüsü Ömer Çelik, yetki devri için teknik bir işlem, parti içinde kriz yok dedi ancak 1 Mayıs akşamı sosyal medyada yayılan imzasız yazı ortalığı karıştırdı.
Adı Pelikan Bildirisi olan o dosyada baştan sona Başbakan Davutoğlu hedef alınıyordu.
İstifa mı edecek tartışmaları
Ertesi gün Başbakan Davutoğlu Beştepe’de Bakanlar Kurulu’nda Erdoğan’ın yanındaydı.
Başbakan Davutoğlu Bakanlar Kurulu’nun ardından kurmaylarıyla neredeyse sabaha kadar süren bir toplantı yaptı. Orada grup toplantısı metnini kaleme aldı. Eleştirilere AK Parti kürsüsünde üstü kapalı yanıt verdi. O konuşmaya nefsim diye başlayacak, son nefesim diye bitirecekti.
Başbakan Davutoğlu’nun MKYK’da yaşanan gelişmelerin ardından parti grubunda herkesi şaşırtacak kadar kısa konuşması ve sitem dolu sözler sarf etmesi, Meclis kulislerinde en önemli konu haline gelmişti. Başbakan’ın iki cümlesi tüm konuşmasının önüne geçti ve başkentte “Başbakan Davutoğlu istifa edecek mi?” sorusunu akıllara getirmeye başladı.
Erdoğan ve Davutoğlu arasında son kritik görüşme
4 Mayıs 2016 Çarşamba günü Başbakan Davutoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile son kritik görüşmeyi Beştepe’de yaptı. Aynı gün hiçbir açıklama yapılmadı.
Ertesi gün tarih 5 Mayıs’ı gösterdiğinde Davutoğlu, AKP Merkez Yürütme Kurulu (MYK) toplantısı sonrası yaptığı açıklamada Ak Parti’nin 22 Mayıs’ta olağanüstü kongreye gideceğini, kendisinin aday olmayacağını açıkladı. Davutoğlu, omuz omuza çalıştığı arkadaşlarına sitemde bulunarak takip edilen yöntemi eleştirdi.
Veda konuşması yapan Başbakan Davutoğlu, şöyle diyordu:
“Şöyle bir soru sorabilirsiniz: Neden yüzde 49.5 oy oranı aldıysanız böyle bir kongreye gidiyorsunuz diye sorabilirsiniz. Benim bu kararı almamda herhangi bir başarısızlık duygusu veya pişmanlık söz konusu değildir. Peki neden böyle bir karar aldım? Hayat insana birçok şey öğretiyor. Hiçbir zaman mevki ve makam talep etmedim. Başbakanlık ve Dışişleri Bakanlığı görevleri onurlu görevlerdir. Hiçbirini ben talep etmedim. Bugün de böyle bir talebim olmadı. Kongremizde mutabakatla Ak Parti Genel Başkanı seçildim. Birlikte çalıştığım arkadaşlarımın benimle omuz omuza olmalarını isterim. MKYK’da takip edilen yöntemi bağdaştıramadım.”
22 Mayıs 2016 Ak Parti’nin 2. Olağanüstü Kongresi yapıldı. Başbakan Davutoğlu kongrede duygusal bir veda konuşması yaparak istifa etti.
