Tiroid bezi yetmezliğinin tedavi edilmediği veya yeteri kadar tedavi edilmediği şişman kişilerde kilo vermek çok zordur. Tiroid hormonları T3 ve T4 az salgılandığında, hipotiroidi dediğimiz hastalık oluşur, metabolizma az çalışır ve sonunda kilo alınır.
Tiroid ameliyatı geçirenlerde, Hashimoto tiroiditi denen tiroid hastalığı olanlar da ve 50 yaşından sonra kadınların çoğunda tiroid bezi yetmezliği gelişir.
Prof. Dr. Metin Özata ile şişmanlık ve “Türkiye’de obezite gerçeği” başlığı altındaki röportajımıza “Tiroid Hastalığı Nasıl Kilo Yapıyor?” hakkındaki sorularımızla devam ediyoruz…
Röportaj: Prof. Dr. Metin Özata
Tiroid Hastalığı Nasıl Kilo Yapıyor?
Tiroid bezi boynumuzda bulunan, kelebek şeklinde bir salgı bezidir ve metabolizmamızı kontrol eden tiroid hormonlarını salgılar. Tiroid hormonlarının T3 ve T4 olmak üzere iki tipi vardır.
Bu hormonlar az salgılandığında, hipotiroidi dediğimiz hastalık oluşur, metabolizma az çalışır ve sonunda kilo alınır. tiroid ameliyatı geçirenlerde, Hashimoto tiroiditi denen tiroid hastalığı olanlar da ve 50 yaşından sonra kadınların çoğunda tiroid bezi yetmezliği gelişir.
Bu kişilerde halsizlik, yorgunluk, el ve yüzde şişme, unutkanlık, kan yağlarında yükseklik ve en önemlisi kilo alma olur. Şişman kişilerde mutlaka tiroid hormon tetkiklerinin yapılarak tiroid bezinin az çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.
Tiroid bezi yetmezliğinin tedavi edilmediği veya yeteri kadar tedavi edilmediği şişman kişilerde kilo vermek çok zordur. Bu hastalarda tiroid hormonu tedavisiyle TSH hormon düzeyinin normal sınırlarda olmasının sağlanması gerekir. Tiroid bezinin çok çalıştığı ve zehirli guatr denen hipertiroidi hastalığında kişiler başlangıçta zayıftırlar; ancak bu hastalığın ilaçlarla tedavisi sırasında önemli oranda kilo alımı gözlenmektedir.
Bazı hormon bozuklukları şişmanlık nedeni olabilir mi?
Bazı hormon bozuklukları kilo almanın önemli bir nedenidir. Şişman bir kişide bu hormon hastalıklarının olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Kilo almanın sık görüldüğü hormon hastalıkları, sıklıkla insülin hormonun yüksek olması, kan şekeri düşüklüğü, tiroid bezi yetmezliği veya böbreküstü bezinin aşırı çalışmasıdır.
Sizin kilolu kişilerde en sık karşılaştığınız hormon bozukluğu nedir?
Şimdiye kadar takip ettiğim kilolu kişilerde en sık karşılaştığım sorun insülin hormonu yüksekliği ve buna bağlı olarak kan şekeri düşüklüğüdür. Pankreas bezinden salgılanan insülin hormonu iyi çalışmadığında yemek sonrası artarak kan şekerinde düşmeler yapmaktadır. Kan şekeri düşünce insanlar abur-cubur atıştırmakta ve arkasından kilo almaktadırlar. Bu nedenle zayıflayabilmek için bu yüksek insülin düzeylerinin azaltılması gerekir. Bazı ilaçlar, kilo verme ve spor yapmak insülin hormonunu azaltarak kilo vermeye ilave katkıda bulunur. İnsülin hormonu yüksek kişilerde zayıflama olsa bile tekrar kilo alımı olmaktadır. Bu nedenle iyi tedavisi gerekir.
Kilo artışı yapan diğer hormon hastalıkları neler?
Böbreküstü bezinin aşırı çalışması durumunda bu bezden fazla miktarda kortizol hormonu üretilir. Kortizol hormonunun fazlalığı ise, vücutta özellikle karın ve ensede yağ birikimine ve şişmanlığa neden olur. Bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan kortizon ilacı da aynı mekanizma ile kilo alınmasına neden olmaktadır.
Kadınlarda süt salgılatan hormon olarak bilinen, prolaktinhormonunun fazla salgılanması da kilo almaya yol açan bir hormon bozukluğudur. Prolaktin hormonu beynimizde bulunan hipofiz bezinden salgılanır. Hipofiz bezindeki tümörler aşırı prolaktin hormonu salgıladığında adetlerde bozulma, memeden süt gelmesi, tüylenme ve kilo alımı olur.
Erkeklerde testosteron isimli erkeklik hormonun az salgılandığı durumda veya kadınlarda yumurtalıklardan kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen hormonunun az salgılandığın durumda kilo alma oluşur. Seks hormonları dediğimiz bu hormonların azalması kilo alınmasına neden olmaktadır. . Özellikle ergenlik döneminde aşırı kilo alan erkek çocuklarında seks hormon azlığı olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Bunun dışında büyüme hormon azlığı ve kandaki kalsiyum düşüklüğü de kilo alımına neden olmaktadır.
Stres veya depresyon kilo yapar mı?
Depresyondaki kişilerde veya stres, üzüntü, sıkıntı ve yalnızlık durumunda rahatlamak için yemek yiyen insanlar çoktur. Bu durum aşırı ve kontrolsüz beslenmeye ve sonuçta kilo alımına neden olmaktadır. Bu kişiler psikolojik sıkıntılarını yemek yiyerek gideren kişilerdir ve çoğunlukla çikolata, tatlı, kuruyemiş ve şekerleme yerler. Bir süre sonra bu şekilde beslenme bir bağımlılık haline gelebilir ve kiloda hızlı artışlar olur. Özellilkle çikolatada bulunan maddeler beyindeki mutluluk hormonu denen serotonini artırdığından kişilerde rahatlama ve mutluluk gözlenir. Bu kişilerin stres yönetimini öğrenmeleri, kendilerine zaman ayırmaları, spor yapmaları, dışarı çıkıp yürümeleri ve başka meşguliyet bulmaları faydalıdır. Stresle başa çıkamıyorsanız bir psikolog veya psikiyatisten destek almak gerekir.
Prof. Dr. Metin Özata’ya İndigo Dergisi olarak okuyucuları aydınlatan bu değerli röportajı için teşekkür ediyoruz.
