Marmara faylarını karış karış inceleyen Prof. Dr. Cenk Yaltırak: Deprem elimizdeki verilere göre minimum 7.5 büyüklüğünde olacak. Depremin etkisinin 17 Ağustos depreminden 2 kat büyük olacağını artık yüzde yüz biliyoruz.
“Senaryolar yüzde 100 aynı çıktı!”
Prof. Dr. Cenk Yaltırak’ın tespitleri şöyle:
“1500 yıl içinde 253 deprem, birden fazla yeri yıkmış 38 büyük deprem var. Son yüzyıl içerisinde bunlara örnek Marmara adası depremi, Çınarcık depremi, İzmit depremi… Bu depremlerde ne kadar alan yıkıldığını, fayın büyüklüğünü, ne kadar alanı etkilediğini biliyoruz.
Marmara’da bir depremin birden fazla yeri yıkabilmesi için büyüklüğünün 7’yi aşması gerekiyor. Elimizdeki veri setinde 38 tane 7’nin üzerinde deprem olduğunu biliyoruz. Burada dikkat çekici olan, yıkım alanlarında 557, 989, 1509… İzmit’ten başlayıp Tekirdağ ve Bursa’ya kadar tarihsel yıkım kayıtları bulunan deprem serisi bu üç depremdir.
Bu yıkım alanlarını bildiğimiz için, çalışmalarımızda biraz daha ilerleyerek eldeki bulunabilecek tüm tarihsel yıkım verisine ulaştık. Biz tarihsel depremleri, hasar alanını ve fay boyutunu yazdığımızda depremin hangi büyüklükte olabileceğini gösteren bir kodla, elimizdeki deprem verileri ile tarihsel yıkım verilerine bakarak bulduğumuz deprem simülasyonlarının alanının aynı olduğunu yüzde yüz tespit ettik.”
“7.5 büyüklüğünden daha küçük olmaz”
Marmara’da olası bir depremin en az 7.5 büyüklüğünde olacağını belirten Yaltırak, “Çalışmamızda yaptığımız hesapların sonuçlarına göre; biz biliyoruz ki Doğu Marmara’da bulunan fay segmentinin kırılması için 7.5 ten büyük deprem olması lazım ve elimizdeki verilere göre öyle de olacak.” dedi.
“Deprem bu sefer İzmit’teki depremden 45 saniyeden daha uzun sürecek”
Yaltırak, “Yaptığımız çalışma bize gösterdi ki; kayma yoksunluğu ile mikro deprem aktivitesi ilişkili ve fayın kendisi çok derine uzandığı için alanı büyüyor ve birikimin bir kısmı mikro aktiviteye bir kısmı ise birikime neden olup büyük depremler oluyor ve her fay için depre periyodu farklı oluyor. Marmara’da tarihsel deprem serilerine baktığınızda biribirini izleyen İzmit’ten başlayan Saroz’da biten 6 deprem biribirini izliyor. Bunlar yıllar içinde arka arkaya oluyor. 1500 yıl içinde 5-6 depremlik 6 seri var.
Şimdi İzmit ile 7 seri depremler olmaya başlıyor. Elimizdeki verilere göre 553-557, 976-989, 1490-1509 İzmit ve Doğu Marmara Fayı depremleri biribirini izlemişler. Şimdi aradaki zamana bakarsanız 4-13-19 yıl sanki bu iki deprem arası zaman ilerledikçe açılıyor. Bu durumda basit bir literasyonla 1999 sonrasında daha uzayacak. Eğer bir grafik çizerseniz bu yaklaşım isabetli ise en fazla 27 yıl civarında olabilir. Bu depremin 2019 ile 2026 arasında olacağı ihtimalini gösterir. Zaten 1999 depremi sonrası 30 yıl deniyordu.” dedi. “Şimdi dikkat çeken bir konu biz faya belirli bir uzaklıktayız.
Marmara kıyısında Bursa ovası, Yalova Bandırma, Gemlik, İstanbul 5- 60 km arasında bir uzaklıkta faya. Mesela Ridgecrest’te 7.1 büyüklüğünde bir deprem oldu. 20 km uzaktaki Amerikan askeri üssü, yumuşak bir zemin üzerindeki binaları ve pisti 5 milyar dolarlık hasar gördü. Aynı depremde Los Angeles’te 200 km uzaktaki bir gökdelenin 2 katı 25 saniye 50 katı 2.5 dakika sallandı. İnsanlar bu esnada etkilendiler. Önemli olan en alt katta 25 saniyenin en üst katta 2.5 dakikaya ulaşmasıydı. Mesela bizdeki yüksek binaların ne kadar sallanacağını, yapısal etkisinin nasıl olacağını bilmiyoruz. Deprem merkez üssünde gerçekleşme süresi ile sizin bulunduğunuz yerdeki sallanma süresi ve etkisi farklı. Burada zemin, bina, uzaklık hepsi faktör. Deprem kimi yüksek binada en üst katta 2.5 dakika sürebilir.”
Bazı bölgelerde hiç oturulmamalı!
Yaltırak, depremin İstanbul depremi değil Doğu Marmara depremi olacağını bildirirken, “Marmara bölgesinde yaşayan herkesin önlem alması lazım, bazı evlerinin yenilenmesi gerekirken, dere yataklarında, dolgu zeminlerde, dik yamaçların teraslandığı yerlerde, sismik hızın düşük olduğu zeminlerin bulunduğu bazı bölgelerde çok katlı yapılarda hiç oturulmaması lazım.” diyerek uyarılarda bulundu.
Prof. Dr. Cenk Yaltırak’tan korkutan harita
Haritada G değerleri var. 0.2 g üzeri olan her yer yıkıcı, 0.3 g üzeri ağır yıkıcıdır.
17 Ağustos geliyor! 1509 depreminden bu yana 509 yıl, 1753 ten 264 yıl, 1776 depremlerinden 252 yıl geçti. Marmara’da kırılabilecek 4 segment Mw 7.2-7.6 büyüklüğünde deprem üretecek. (Güncelleme: 2 Ekim 2019)
