Bekçiler kimlik kontrolü yapabilir mi? Emniyet’ten açıklama

İzmir’de iki genç ile bekçiler arasında kimlik sorma tartışması sırasında yaşanan arbede ve küfürleşmenin yargıya taşınmasının ardından mahkeme, bekçilerin kimlik kontrolü yapma yetkisinin olmadığını belirtti. Diğer yandan Emniyet Genel Müdürlüğü “kimlik sorma yetkileri mevcut” açıklaması yaptı.

İzmir Bornova’da bekçilerin kimlik kontrolü yaptığı gençlere, birkaç dakika sonra başka bekçiler tarafından yeniden kimlik soruldu. Arka arkaya kimlik kontrolü yapılmak istenmesi üzerine bekçiler ile tartışan, küfürlü sözler söyleyip kaçmaya çalışırken bekçileri iten gençlere, “Görevini yapmakta olan memura karşı tehdit ve cebir kullanma suretiyle direnme” suçundan dava açıldı.

Suçun oluşmadığı belirtildi

İzmir 35. Asliye Mahkemesi, polise verilen kimlik sorma, makul şüphe üzerine kaba üst araması yapma gibi yetkilerin bekçilere verilmediğini belirterek, söz konusu bekçilerin görev sınırlarını aştıklarını kaydetti. Bu nedenle, “Görevini yapmakta olan memura karşı tehdit ve cebir kullanma suretiyle direnme” suçunun oluşmadığı belirtildi.

Mahkeme, ceza verilmesine yer olmadığına hükmetti

Söz konusu bekçilerin, vatandaşın huzur ve güvenini sağlamak yerine yetkisiz olarak kimlik sorup vatandaşın huzur ve güvenini bozduğunu belirten mahkeme, bu nedenle söz konusu eylemi “haksız fiil” olarak nitelendirdi. Sanıkların hakaret eyleminin de bu haksız fiile karşı tepki olarak gerçekleştiğini belirten mahkeme bu konuda da ceza verilmesine yer olmadığına hükmetti.

EGM: Kimlik sorma yetkileri mevcuttur

Emniyet Genel Müdürlüğü’nden (EGM) tartışmalarla ilgili açıklama yapıldı.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Vazifeleri ile ilgili Olarak Riayet Etmeleri Gereken Hususları Gösterir Yönetmeliğinin 16. maddesindeki “Bekçiler bölgeleri içinde dolaşan şüpheli şahısları takip eder ve hüviyetlerini araştırırlar” hükmüne göre Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin kişilere kimlik sorma yetkileri mevcuttur” denildi.

Kanun ne diyor?

772 Sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu‘na göre bekçilerin kimlik sorma yetkisiyle ilgili bir madde bulunmuyor. 3. Madde’de bekçilerin görev ve sorumlulukları şöyle yer alıyor:

Madde 3 – Çarşı ve mahalle bekçilerinin görevleri şunlardır:

A) Genel kolluk kuvvetlerinin derhal müdahalesine imkan bulunmayan acele ve zaruri hallerdeki görevleri,

1. Bir kimsenin can, mal ve ırzına saldırma ve tehditleri önlemek, saldıranları yakalamak,
2. Suç işlenirken veya işlendikten sonra, henüz izleri meydanda iken sanıkları yakalamak,
3. Kamu düzen ve güvenini bozacak mahiyetteki gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların yapılmasına karşı, genel kolluk
   kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri almak,
4. Adli kolluk işleriyle ilgili vakalarda, delillerin kaybolmamasını sağlayan muhafaza tedbirlerini almak. (Bekçiler bu benddeki görevlerinin ifasında halkın yardımından da faydalanabilirler.)

B) Genel kolluk kuvvetlerine yardım yönünden görevleri :

1- a) Uyuşturucu maddeler yapılan, satılan veya kullanılan yerleri,

b) Kumar oynanan genel ve herkese açık yerleri,

c) Mıntakası dahilinde gizli fuhuş yapanları,

d) Mıntakası dahiline gelen misafir ve yabancıları,

e) Halkın sükun ve istirahatini bozanları, saldırgan delileri, rezalet çıkaracak derecede sarhoş olup başkalarını rahatsız edenleri,

f) Mevzuat ve yetkili makamlarca tayin edilen saatlerden sonra her ne şekilde olursa olsun, halkın rahat ve huzurunu bozacak surette açık ve kapalı yerlerde gürültü yapanları,

g) Sokak, geçit ve meydanları tıkayarak trafiğe mani olan taşıt ve araçlarını ve diğer engelleri,

h) Yangın, deprem, su baskını gibi afet ve tehlikelerle ilgili önbilgileri,

En kısa zamanda polis ve Jandarma ve itfaiye teşkilatına haber vermek ve önlenmesi gerekenleri önlemek,

2- Bölgeleri içinde bulunan dükkan, mağaza, ev, motorlu araç gibi malların korunmasında sahipleri tarafından noksan alınan tedbirleri tamamlattırmak,

3- Vazife saatleri içinde gördükleri, işittikleri, şüphe ettikleri şahsı veya hadiseleri, istirahate geçmeden evvel bağlı bulunduğu en yakın kolluk kuruluşuna bildirmek,

4- Vazife saatleri içinde tahdid edilen mıntıkasını fasılsız surette dolaşmak,

C) Mahalle sakinlerinin istirahat, sağlık ve selametini sağlamak bakımından görevleri :

1. Yolda hastalanan, kazaya uğrayan, düşüp kalan ve genel durumu itibariyle yardıma muhtaç olanlara yardım etmek,
2. Yollarda dolaşan kimsesizleri, engellileri, acizleri ve çocukları bizzat yerlerine veya veli veya vasilerine teslim edilmek üzere en yakın kolluk kuruluşuna götürmek, (1)
3. Bir semt, yer, yol, sokak veya şahıs sormak için başvuranlara gerekli bilgiyi vermek,
4. Doğum, ölüm, hastalık, kaza, yangın veya afet gibi önemli ve acele haller sebebiyle, yapılacak yardım isteklerinden gücü dahilinde olanları öncelikle yerine getirmek,
5. Büyük tehlike arz eden yangın ve su baskını gibi afetlerde mahalle sakinlerine derhal bilgi vermek, görevli ekipler gelinceye kadar yerinde ve gerekli önleyici tedbirleri almak,
6. Kuduz hayvana rastlandığında mümkün ise bunları tecridederek zararlarını ortadan kaldırmakla beraber belediyeyi haberdar etmek, bu suretle zararını ortadan kaldıramadığı takdirde itlaf etmek,
7. Bulaşıcı ve salgın insan ve hayvan hastalıklarını en yakın kolluk kuruluşuna haber vermek,
8. Elektrik, su, havagazı, kanalizasyon gibi amme tesislerinde vakı arızaları, sokaklara süprüntü atanları, pis su dökenleri, inşaat ve tamirat yapanları, en yakın kolluk kuruluşuna bildirmek,

Bekçiler diğer kanunlarla genel zabıtaya tevdi edilen görevlerde zabıtaya yardımcı olurlar.

Ne olmuştu: Bekçi kimlik göstermeyen suçsuz vatandaşı yaka paça gözaltına aldı (Video)