Resmi Gazete’de ayet ve hadislerin yer aldığı ve kaynak gösterildiği hükümlerin yer alması tartışma yarattı. Katılım bankacılığı olarak da bilinen faizsiz finans sisteminin denetim mekanizmasının odağına ‘İslam inancı’ ve ‘Fıkıh’ yerleştirildi. Denetçilerde aranacak olmazsa olmaz özellik ‘Allah-u Teala korkusu’ olarak belirtildi.
Resmi Gazete’de “katılım bankacılığı” olarak da bilinen faizsiz finans sisteminin denetim mekanizması için etik kurallar belirlendi.
Faizsiz finans kuruluşlarının bağımsız denetimini yürütecek denetçilerin uyması gereken etik kurallar ve denetim standartları belirlendi. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’nca (KGK) belirlenen kural ve standartlar 14 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı.
KGK “finansal raporların uluslararası standartlarla uyumlu olarak düzenlenmesini ve denetlenmesini sağlayacak standartlar koymak, etkin bir kamu gözetimini gerçekleştirmek” amacıyla 2 Kasım 2011’de 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle (KHK) kurulmuştu.
“Allah-u Teala korkusuyla hareket etmelidir”
Dini dayanaklara göre belirlenen etik ilkelere göre “bir denetçi üstlerinin veya diğer insanların görünüşü nasıl olursa olsun Allah-u Teâlâ korkusuyla hareket etmelidir” denildi.
Denetçiler için etik davranış kuralları 4 ayrı başlıkta belirleniyor. “Meşruiyet ilkesine dayalı etik davranış kuralları” başlığı altında;
“Denetçi Allah-u Teâlâ’ya karşı sorumluluğunu yerine getirmesinin diğer sorumlulukları yerine getirmesine vesile olacağına inanarak ve diğerlerine kıyasla buna öncelik vererek Allah-u Teâlâ’ya karşı sorumluluklarını mümkün olan en iyi şekilde gerçekleştirmelidir” ifadelerine yer verildi.
“Allah-u Teâlâ korkusuyla davranma”
Düzenlemede yer alan başlıklara göre denetçinin güvenilir ve dürüst olması gerektiği vurgulandı. Denetçinin kriterleri arasında, meşruiyet, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen ve inanç esaslarına göre davranma başlıkları da dikkat çekti. Denetçinin davranışlarının İslami değerler ile uyumlu olması gerektiğinin de altı çizildi.
Denetçinin sahip olması gereken etik ilkelerin dini dayanakları ise 6 başlıkta şöyle sıralandı: “Dürüstlük, insanın yeryüzündeki halifeliği, İhlas, Takva, erdemli olma ve işini mükemmel yapma ve Allah-u Teâlâ korkusuyla davranma.” Denetçiler için etik ilkelerin belirlenmesi hususunda yapılan açıklamalarda Kur’an-ı Kerim’e referanslar da verildi.
Ayetler referans kaynak olarak gösterildi
Denetçiler için belirlenen etik kurallarda referans verilen sure ve ayetlerden bazıları şöyle: Nahl Suresi 90. ayet, Nisa Suresi 58. ayet, Ahzâb Suresi 72. ayet, Bakara Suresi 30. ayet.
Zilzal Suresinden örnek verildi
Denetim standartlarıyla ilgili yayımda, Kur’an-ı Kerim’deki Zilzal Suresi’nden “Kim ağırlığınca bir hayır işlerse onun mükafatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca bir kötülük işlerse onun cezasını görecektir” şeklinde örnekler de verildi.
Resmi Gazete’de yer alan düzenlemeye göre dürüstlük faizsiz bankacılık denetçileri için önemli bir yer tutuyor.
“Allah-u Teala’nın kendisini izlediğinin sürekli bilincinde olmak”
Metinde yer alan şu ifade de dikkat çekiyor: “Denetçi Allah-u Teala’nın kendisini cezalandırabileceği her şeyden kaçınarak buna karşı göre önlem almalıdır.”
“Etik Davranış Kuralları” başlıklı 6’ncı maddenin 5’inci fıkrasında denetçinin şu sorumlulukları taşıması gerektiği belirtiliyor:
“Allah-u Teala’nın kendisini izlediğinin sürekli bilincinde olmak… Kıyamet gününde Allah-u Teala’ya hesap vereceğinin sürekli bilincinde olmak…. Allah-u Teala’nın rızası için sevgi ve kardeşlik göstermek.”
CHP Sözcüsü: Anayasa’nın laiklik ilkesine aykırı
SÖZCÜ’ye açıklama yapan CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Resmi Gazete’de yayımlanan kuralların Anayasa’daki laiklik ilkesine aykırı olduğunu belirterek; “Bu denetim elemanlarının uyacağı etik kurallar tamamen fıkha dayandırılmış. Denetimin etik ilkeleri ile fıkhın ne ilgisi var? Yoksa Türkiye ikili hukuk sistemine geçti de milletimizin mi haberi yok?” dedi.
Bu yapılanın dini ve inancı istismar etmek olduğunu söyleyen Öztrak, “İktidar oy kaybettikçe bu tür sonuç getirmeyecek olan istismarlara yeltenmeye kalkmaktadır. Bunu son derece yanlış buluyoruz. Mesleki kuruluşları bu düzenlemelerle ilgili olarak itirazlarını yapmak üzere göreve davet ediyoruz” ifadesine yer verdi.
