Stres ile ilişkili ve gizemli bir hastalık olan geçirgen bağırsak sendromu nedir? Beslenme hatalarından stres, antibiyotikler, antideprasanlar olmak üzere gereksiz ilaçlardan bakteri ve virüs gibi patojenlere kadar birçok etken bağırsak geçirgenini etkileyerek hastalıklara zemin hazırlıyor.
Geçirgen Bağırsak Sendromu nedir?
Leaky Gut ya da halk arasında bilinen ismiyle geçirgen (sızdıran) bağırsak sendromu farklı sebeplerle ortaya çıkan bir sindirim sorunudur. Normal şartlarda bağırsakta bulunan sıkı bağlar, sadece sindirilmiş besinlerin, mineral ve vitaminlerin geçişine izin veriyor. Bu sıkı bağlardaki açılmanın yaşanması durumunda ise geçirgen bağırsak sendromu olarak tanımlanan durum ortaya çıkıyor.
Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Uzm. Dyt. Uzm. Klinik. Psk. Merve Öz’ün verdiği bilgiye göre, bu sıkı bağların açılmasıyla birlikte toksinler, mikroplar, sindirilmemiş yiyecek parçaları gibi beşeri geçişine imkan sağlanmış oluyor. Kan dolaşımına bu maddelere ait temel sistem bu maddelere saldırması sorunu ortaya çıkarıyor.
Gözden kaçırılmaması gerekiyor
Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalar ışığında, otoimmun hastalıkların altında yatan en büyük nedenlerden birinin, geçirgen sendromu olabileceğine işaret eden Uzm. Dyt. Uzm. Klinik Psk. Merve Öz; “Bugün, alerji, astım, otizm, kronik yorgunluk sendromu, depresyon / anksiyete, egzema, haşimoto tiroidi, multiple skleroz, sedef, romatoid artirit, ülseratif kolit, ürtiker, Alzheimer ve kardiyovasküler hastalıkların kökeninin bağırsak sağlığı ile ilgili olabileceği tartışılıyor. Bu yüzden bu hastalıkların tedavi edilmesi için geçirgen bağırsak sendromunun gözden geçirilmemesi önem taşıyor” dedi.
“Hipokrat, MÖ 450 yılında, bütün hastalıklar bağırsaktan başlar, bağırsaktaki geri kısmı da hastadır demiştir. Günümüzde bağırsaklar ikinci beyin olarak kabul edilmektedir “diyen Uzm. Dyt. Uzm. Kli. Psik. Merve Öz sözlerine devam etti:
Bağırsaklarımızda hem yararlı, hem zararlı bakteriler bulunuyor. İyi bir beslenme düzeni ile bağırsaktaki bakterilerin sayısı artıyor. Sağlıksız beslenmediğinde bakterilerin sayısı arttığı gibi, bakterilerin de sayısı azalıyor.
Bağırsak florası, yeni adı ile bağırsak mikrobiyotası ne kadar güçlü yorgunluk, zararlı bakterilerle mücadele de bir o kadar güçlü oluyor. Bağırsak mikrobiyotasındaki dengesizlik, bağışıklığın düşüşüne neden olurken, obezite, alerji, davranış, anksiyete, depresyon gibi çeşitli nörolojik ya da psikolojik öğrenmek da ilişkilendirilmektedir.
Geçirgen bağırsak sendromu otoimmün hastalıklara zemin hazırlayabiliyor!
Geçirgen bağırsak sendromunun otoimmün hastalıklara zemin hazırlayabildiğini vurgulayan Uzm. Dyt. Merve Öz, stres, çevresel toksinler, yanlışları, antiyobiyotikler, antideprasanlar yanlış olmak üzere, yanlış kullanılan ilaçlar, bakteri ve / veya virüs gibi patojenler, organlarının bağırsak geçirgenliği sebeplerinde etmenler arasında yer aldığını anlattı.
Doğal beslenme, tedavi için olmazsa olmaz!
Geçirgen bağırsak sendromunun tedavi edilebilen bir hastalık olduğunun ve hastalık hastalıklarının tedavisi olan öğrenmek için gerekli olan altını çizen Uzm. Dyt. Merve Öz, şu bilgileri verdi:
Doğal beslenme, bağırsak sendromu tedavisinde oldukça önemlidir. Doğal olmayan besinler, fazla tarım ilacı, ağır metal ve benzeri zararlı bileşene maruz kalabilirler ve bağırsak duvarına zarar verme potansiyeline sahip olabilirler. Yaklaşık 8-10 saat kaynamış kemik ve et suyu, glutamin, lizin, glisin içereceğinden, bağları onarmaya yardımcı olacaktır.
Fermente sebzeler, yani ev turşuları yoğun mikrobiyotasının zenginliğini artırıp koruyucu duvar oluşturması önemli. Laktoz intolaransı süt ürünleri de bağırsak mukozasını ve geçirgen bağırsağı onarmaya yardımcı olur. Omega 3 yağ asitleri bağırsak tamiratında önemli rol oynamaktadır. Glutamin, glisin, lizin, prolin, bağırsak bariyerinin onarımını gerçekleştirebilir.
Geçirgen bağırsak sendromu belirtileri neler?
Geçirgen bağırsak sendromu otoimmün hastalıkların oluşum mekanizmasında etkili olup olmadığı son zamanlarda bir tartışma konusudur. Geçirgen bağırsak sendromu pek çok farklı belirtiyi beraberinde getirebilir. Besin alerjileri, bağışıklık sistemi hastalıkları, cilt problemleri, nörolojik sorunlar, vitamin eksiklikleri, tedavi edilemeyen depresyon, sürekli olan baş ağrısı, fibromiyalji, kabızlık, ishal, irritabl bağırsak sendromu, kronik yorgunluk gibi pek çok belirtiyle kendisini gösterebilir.
Geçirgen bağırsak sendromu neden olur?
Bozulmuş bağırsak geçirgenliğinin kanıtı “sızıntılı ya da geçirgen bağırsak sendromu”dur. Bağırsak kolonizasyonu anormal ise, bağırsak florası sadece fizyolojik görevlerini sınırlı bir ölçüde yerine getirebilir. Ortaya çıkan mikrobiyal bariyer bozukluğu, sonuçta mukozada gizli inflamatuar değişikliklere ve daha sonra geçirgenlik bozukluklarına yol açar ve patomekanizmalar devreye girer.
Bu, patojenik bakteriler, virüsler, mantarlar veya parazitlerin mikroekolojik bozukluklar bağlamında mukozal reseptörlere erişmesini ve daha hızlı çoğalmasını ve böylece enfeksiyonları daha kolay tetiklemesini kolaylaştırmaktadır. Mikrop türlerine bağlı olarak, mikrobiyal metabolizma nihayetinde bağırsak ortamı için yararlı olan veya sisteme birçok şekilde zarar veren substratlar üretir.
Bağırsak epitelinin “sıkı bağlantılarının” gevşemesi, sızıntı bağırsak olarak da bilinen mukoza geçirgenliğinin artmasına neden olur. Bu nedenle birçok molekül gastrointestinal alandan kan dolaşımına girebilir ve çeşitli reaksiyonları tetikleyebilir.
Geçirgen bağırsak sendromu tanısı nasıl konur?
Kişilerde kabızlık, şişkinlik, ishal gibi sorunlar varsa bu durum bir bağırsak hastalığının habercisi olabilir. Bunlar saptanması kolay kısımlardır.
Hiçbir bağırsak sorunu olmadığı halde alerji, egzama, depresyon, anksiyete, hiperaktivite, yorgunluk, hashimoto, eklem ağrısı, romatoid artrit, fibromiyalji ve ürtiker de bağırsak hastalıklarının belirtileri arasında yer almaktadır. Hiçbir bağırsak sorunu yaşanmasa bile bu hastalıklar için bağırsak kontrolü şart. Bunun için bir gaita testi istenmektedir. Geçirgen bağırsak sendromu olunup olunmadığı için bir zonulin testi istenebilmektedir.
Gaita testi ile bakteriyel probiyotik durumu nasıl yani yararlı- zararlı bakterilerin durumu, mantar olup olmadığı saptanabilir. Kişilerde gluten hassasiyeti çıkmasa bile gaita testiyle gluten hassasiyeti olup olmadığı belirlenebilir. Sindirim enzimlerini ölçen, bağırsakta bir enflamsyon var olup olmadığı gaita ile belirlenir.
Ayrıca gıda intöleransı testi ile de bu durum tespit edilebilir Vücudun savunma sistemi, kan dolaşımına giren tüm yabancı cisimlere karşı bağışıklık reaksiyonu göstermektedir. Kandaki yabancı maddeleri etkisiz hale getiren proteinleri (immunoglobülinler, antikorlar) üretir.
Yüksek geçirgenliğe sahip olan sorunlu bir bağırsak (geçirgen bağırsak sendromu) veya zayıf bir bağışıklık (immün) sistemi tüketilen besinlerin yabancı cisim gibi algılanmasına neden olabilmektedir. Genetik yatkınlıklar, işlenmiş gıdalar, olumsuz beslenme alışkanlıkları ve anne sütünden yeteri kadar faydalanamama gıda intoleransı sebepleri arasında yer almaktadır.
Kaynak: NHS UK. “Leaky gut syndrome” (Review: 9 March 2021). https://www.nhs.uk/conditions/leaky-gut-syndrome/
