AK Parti ve MHP’nin TBMM Başkanlığı’na teslim ettiği Seçim Kanunu teklifi içeriği ne? Düzenlemeler neler getiriyor, ne anlama geliyor?
Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, AK Parti Siyasi ve Hukuk İşleri’nden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ile MHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız kamuoyunu bilgilendirmek için TBMM’de bir basın toplantısı da düzenledi.
Teklif, TBMM Başkanlığı’na gönderildi. Seçmen kütüğü ve il seçim kurullarına dair değişikliklerin de bulunduğu teklif, 15 maddeden oluşuyor.
Teklif neyi içeriyor?
Seçim barajının düşürülmesi, seçim yasakları muafiyeti ve ittifak içindeki partilerin milletvekili dağılımı hesaplanması en çok dikkat çeken değişiklikler olurken maddeler şu şekilde:
- Hala %10 olan seçim barajının %7’ye düşürülmesi,
- İttifakın aldığı oyun toplamının barajı geçmesi halinde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımının, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılması,
- Siyasi partilerin seçime girebilmeleri için parlamentoda grubunun bulunması koşulunun kaldırılması ve şehirlerin yarısından fazlasında örgütlenmiş olmaları,
- Seçime girme hakkını elde eden siyasi partinin seçime katılma hakkını muhafaza edebilmesi için, tüzüğünde belirttiği süre içerisinde il, ilçe ve büyük kongrelerini üst üste 2 defadan fazla ihmal etmemiş olması,
- İl seçim kurulunun birinci sınıf hakimler arasından kura ile belirlenmesi ve benzer düzenlemenin ilçe seçim kurulları için de yapılması,
- Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan siyasi partinin bir başka parti üyesini oluru olmadan sandık üyesi olarak gösterememesi,
- Adresinin kapanmış olması nedeniyle sistemde gözükmeyen seçmenlerin en son seçmen olduğu yerde devam etmesi,
- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine paralel olarak Seçim Kanunu’ndaki “Başbakan” ibarelerinin kaldırılması.
Düzenlemeler ne anlama geliyor?
Kanun teklifinin gelecek haftalarda yasalaşması beklenirken Anayasa’ya göre bu değişikliklerin uygulanması için yürürlük tarihinden itibaren bir yıl geçmesi gerekiyor.
Teklifteki en önemli düzenleme tabii ki ittifakların milletvekili dağılımlarında yapılan değişiklik olarak göze çarpıyor. Her ne kadar seçim barajın %7’ye inmesi demokrasi ve temsiliyet açısından önem arz etse de, seçmen sayısı çok daha düşük olan siyasi partilerin bu dağılımla meclise girmesi oldukça güçleşiyor. Nitekim mevcut düzenlemede ittifaka katılan partiler, ittifak içinde yer alan bir parti ülke barajı geçtiğinde barajı geçmiş sayılıyor ve partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyor. Yapılan düzenlemeyle ise her parti, her seçim çevresinde aldığı oyla milletvekili hesaplamasına göre milletvekili çıkarması söz konusu olacak.
Teklifin gerekçesinde de ifade edildiği üzere Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi gereğince kanundaki “Başbakan” ibarelerinin kaldırıldığı alanlardan birinin “seçim muafiyeti” olduğundan “Başbakan ve bakanlara ilişkin” seçim yasakları maddesinde yapılan değişiklikle “Başbakan” ibaresi metinden çıkarılırken sadece bakanların söz konusu seçim yasaklarına tabi olacağı hükme bağlanıyor. Bu şekilde değerlendirildiğinde ise Başbakan’ın mevcut sistemde bulunmadığı ve yetkili tek kişi olan Cumhurbaşkanına herhangi bir sınırlama getirilmiyor.
Kim ne dedi?
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız teklif için “Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir” değerlendirmesinde bulunurken, içeriğe dair ise “Temsilde adalet ve yönetimde istikrar her zaman mümkün olmamıştır. Bu değişiklikle bu kavramların dengelenmesi için çaba gösterilmiştir.” dedi
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, “Eğer iş başında bir hükümet seçim yasalarıyla oynamaya başlamışsa sonunun geldiğini anlamış demektir. Ne yaparlarsa yapsınlar milletimiz bunların ne yaptığını gördü, notlarını verdi, bir an evvel evlerine göndermek için de sandığı dört gözle bekliyor. Gidiyor gitmekte olan, geliyor gelmekte olan.” ifadelerini kullandı.
İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Bahadır Erdem düzenlemenin demokrasi için değil MHP için yapıldığını öne sürerek “AK Parti seçim kanunlarında nasıl değişiklik yaparsa yapsın kesinlikle önümüzdeki seçimlerde kaybedecek ve Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı kazanacak. Özellikle bu kötü yönetimde Cumhur İttifak’ı kesinlikle seçimleri kaybedecek.” şeklinde bir değerlendirmede bulundu.
HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Millet İttifakı ve diğer ittifaklara karşı temel bir hamle bu. Demokratik bir teklif değil. ‘Yeniliyoruz, düşüyoruz’ demenin bir adı ve bir itiraf. Çatlak o kadar büyük ki yamalarla, boyalarla kapatamayacaksınız.” dedi.
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Erkan Baş ise “Cumhur İttifakı, bu seçim kanunuyla Cumhurbaşkanlığı’nı kaybettiğini kabul etmiştir” dedi.
