Yabancı dili doğru yöntemlerle öğrenmeliyiz. Lisan öğrenmek artık çok kolay! İngilizce öğrenme teknikleri: Birkenbihl ve Teichmann yöntemi nedir?
Öncelikle Vera Birkenbihl’den kısaca söz etmek isterim. Kendisi yaşamının 40 yılını; öğrenme, öğretme, didaktik yöntemler gibi konulara adamış bir alaylı (otodidakt) uzmandır. Öğrenme yöntemleri kapsamında, lisan öğrenme konusuna eğildiği yukarıda aktardığım kitabı, açıkça belirtmeliyim ki, benim birçok ezberimi bozdu.
Okulda dil öğrenimi
Okullardaki lisan öğrenimini ve yöntemlerini pedagogların olgunlaştırdığını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Bugün hâlen kullanılan yöntemlerin çoğu, Ortaçağ’daki misyoner Hıristiyan ruhbanlarının yurtdışındaki yabancı dil öğrenim tecrübelerine dayanıyor.
Onların metodu, kelime ezberleme ve gramer kural tespiti temeline dayandığından aslında pek de ‘beyin dostu’ değil. Günümüzde hâlen bu yöntemler genelgeçer olmasına rağmen neredeyse kimse, bunların etkinliğini sorgulamıyor.
Birkenbihl Dil Öğrenme Yöntemi (Beyin Dostu) *
Birkenbihl yönteminde kelime ezberleme katî surette yasaktır. Öğrenmenin %80’inin bilinçdışı gerçekleşmesine çalışılır. Aynen küçük çocukların anadillerini ağırlıklı olarak bilinçdışı öğrenmeleri gibi.
Ben bu sözcük öğrenme mevzusuna kendi tecrübelerimden bir katkı yapmak istiyorum. 8 sene boyunca İstanbul’daki Avusturya Lisesi’nde Almanca eğitimi aldım. Bu öğrenimin azımsanamayacak bir kısmı kelime ezberleme ile geçti. Şunu çok emin olarak ifade edebilirim ki, ezberlediğim kelimeler ve anlamları kısmen aklımda olsa dahi, hâlihazırda yaşadığım Almanya’da onları kullanmam için yıllar gerekti. Aslında o ezberler, kısa süreli bir çözümden başka bir şey değildi. Zira, ben o yapıtaşlarını bağlamlar dahilinde öğrenmemiştim. Bu sebeple de, onlar faal kullanım alanına geçemediler. Sözcüklerin, bağlamlar ya da metinler çerçevesinde çözümlenerek öğrenilmesi elzemdir. Kilit nokta da budur.
İkinci temel mesele de, Birkenbihl metodunda dilbilgisinin gereksiz olması ama arzu edilirse (Sadece küçük bir azınlık dilbilgisi konusunda isteklidir.) isteyenlere bu konuda çalışmaya izin verilmesidir.
Uygulanacak Dört Basamak:
- Dekode etmek: Kolay ya da zor olsun (zira istediğiniz zorlukta başlayabilirsiniz) önünüzdeki metni kelime kelime dekode ediyorsunuz ve kendi dilinizdeki anlamları örneğin bir satırın altına yazıyorsunuz. Metin satır aralıklarının geniş tutulması bu kapsamda faydalı olabilir. Bu şekilde kendi yazılarınız için yeterince yeriniz olur. Yaptığınız kelimesi kelimesine çeviri okunduğunda akıcı bir metin olmak zorunda değildir. Önemli olan sizin bağlamı kavramanızdır.
- Aktif dinleme: Faal dinleme iki aşamalıdır. Birinci aşamada metnin, hedef dilde anadili seviyesinde bir kişi tarafından okunmuş veyahut telaffuz edilmiş hâli dinlenir. Dinlerken göz ile dekode edilmiş kısım okunur. Bu başlangıçta biraz garipsense de, zamanla alışılır. Metnin veya metinlerin anlamı kavrandıktan sonra ikinci aşamaya geçilir. Artık dinleme esnasında dekode metin değil, hedef dildeki metin gözle takip edilir.
- Pasif dinleme: Hedef dildeki metne mânâ olarak hâkim olduktan sonraki basamak, pasif dinlemedir. Bu dinleme, her türlü etkinlik sırasında yapılabilir. Örneğin; yıkanırken, araba kullanırken, yemek yerken dinleme yapılabilir. İşte bu basamak, ileride doğru telaffuz ve konuşma için gerekli temeli teşkil eder. Hedef dilde sadece okuma ve/veya anlamayı arzulayanların 3. ve 4. basamakları uygulamalarına gerek yoktur.
- Konuşma: Yeterince pasif dinledikten sonra artık konuşma (nörofizyolojik) hazırlıkları yapılabilir. Zira, üçüncü basamak olan pasif dinleme esnasında anadili seviyesindeki telaffuz için gerekli olan sinir ağları örülmüş durumdadır.
Teichmann Yöntemi
Vera Birkenbihl’in eserinde aktardığı bir başka yöntem de, bundan yüzyıl önce yaşamış olan Dr. Bernhard Teichmann’ın önerdiği metottur. Buna göre, hiç sözlük açmadan komplike bir roman ile her gün 5’er sayfadan kademe kademe 40’ar sayfa okumaya çıkılmalıdır. Burada kısa hikaye kitaplarının tavsiye edilmemesinin sebebi, her yeni hikaye ile birlikte yeni bir kelime dağarcığı ile karşılaşılacak olunmasıdır. Metot, bir romanda uygulandığında ise belirli bir noktadan itibaren kitaba hâkim olan dağarcığına ulaşılmış olacaktır.
Size çılgınca gelebilir. Ama benim annemin yardımıyla Fransızca öğrenirken farkında olmadan uyguladığım yöntem buydu. Albert Camus (Kamü)’nün ‘Yabancı’ isimli romanını tekrar tekrar ve toplamda 5 kez ve hiç sözlük kapağı açmadan okudum. Ve son okumamda metnin çok önemli bir kısmına hâkimdim.
Tabii ki, annemin çift anadil hedefi ile 1,5 yaşıma kadar benimle Fransızca konuşması ile lisede aldığım seçmeli dersin kısmî etkisi olmuştur. Ancak gene de, bu roman metninden yola çıkarak öğrendiğim kısım kanımca hâlâ çok belirleyici ve etkindir.
Temenni
Toparlamak gerekirse, ülkemizde yabancı dil öğrenimini aktardığım bilgiler ışığında gözden geçirmek gerektiği kanaatindeyim. Almanya gibi eğitimcilerin kendi sistemlerini çok detaylı sorguladığı bir ülkede, yukarıda bahsettiğim yöntemle dil öğrenimi günden güne artmaktadır. 7’den 70’e bu metodu uygulayanların kaydadeğer ve sıçramalı ilerlemelerine şahit olunmaktadır.
Umarım ki bu köşe yazım ve aktardığım bilgiler, yeni nesillerimizin lisan öğrenimi konusunda önemli bir dönüm noktası olur.
Halihazırdaki Uygulamalar (Applications)
2020 yılındaki yazımın ardından iki farklı uygulamayı kullanma fırsatım oldu. Bunlardan ilki, Duolingo’dur. Uygulamanın tasarımı bireysel çalışma üzerine geliştirilmiştir. Program, yaptığınız yanlışları belleğinde tutarak sizi ilerleyen süreçte tekrar sınar. Kısa süreli (her gün) ancak sürekli çalışma ile bir dilin nasıl öğrenilebileceğine en güzel kanıtlardan biri, bu uygulamadır. Halihazırda, dünyada 30 milyonun üzerinde insan bahsi geçen uygulama ile dil öğrenmektedir.
Aktarmak istediğim ikinci faydalı uygulama ise HelloTalk’tur. Yeni yeni keşfettiğim uygulamanın işlevlerine baktığımda, Birkenbihl metodunun adeta bir algoritma ile karşınıza getirildiğini görüyorsunuz. Anadil seviyesindeki kullanıcılar ile hedef dil öğrenenler odalarda toplanabiliyorlar. Canlı yayınlar sayesinde anadil kullanıcılarının konuşmalarına istenirse pasif, istenirse de aktif olarak katılım sağlanabiliyor. Aktif olarak katıldığınızda, sorular sorma imkanına da sahipsiniz.
HelloTalk uygulaması ile Türkçe öğrenen çok kişi ile sohbet imkanım oldu. 9 ila 12 ay gibi sürelerde eriştikleri Türkçe seviyelerini gördüğünüzde, uygulanan metotların ne kadar önemli olduğunu da anlıyorsunuz. Doğru telaffuza maruz kalmak ve kelime dağarcığını ilerletmek için ek olarak izledikleri Türk dizilerinin de katkısını burada yadsımamak gerekir.
Kaynak: Sprachenlernen leichtgemacht!, Vera F. Birkenbihl, mvgverlag, 38. Baskı, 2017
