Kara deliklerin en büyük gizemi sonunda çözüldü

Kara delikler halen evrendeki en gizemli nesneler olarak varlığını sürdürüyor. Bilim insanları kara deliklerin en büyük gizemlerinden olan en parlak ışığı nasıl ürettiklerini artık keşfetmiş durumda.

Kara deliklerin

Kara deliklerin en büyük gizemi sonunda çözüldü

Tespit edebileceğimiz herhangi bir ışık yaymasalar da enteresan bir şekilde kara delikler ışığın en yoğun olduğu yerlerde saklanmayı seviyorlar gibi görünüyor. Aslında, evrendeki en parlak ışığın bir kısmı süper kütleli kara deliklerden geldiğini artık biliyoruz. Esasında bu ışık doğrudan onlardan gelmiyor, yakın çevrelerinden büyük miktarda maddeyi aktif bir şekilde sindirirken karadeliğin etrafında yoğunlaşan malzemelerden geliyor.


Süper kütleli kara deliklerin yaklaşık %1’i, etraflarında dönen gaz ve tozdan oluşan bir “yığılma diskine” sahiptir. Bu diskten gelen malzeme kara deliğe doğru düştüğünde, dalan enkaz o kadar ısınır ki galaksisinin geri kalanından daha parlak bir şekilde parlar. Bu aktif kara deliklerin 10’da biri, parçacıkları ışık hızının %99,995’i oranında fırlatan jetler de üretiyor. Astrofizikçiler jetleri biriktirme disklerinin ürettiğinden şüpheleniyorlar ama nasıl olduğunu şimdiye kadar bilmiyorlardı.

Etrafında her şeyi yutan kara deliklerin en parlak ve en büyük olanları blazar olarak bilinen galaksilerin merkezinde bulunuyor. Bilim inanları uzun bir süredir, blazar gibi süper kütleli kara deliklerin yaydığı jetlerin (ışık huzmeleri olarak düşünülebilir) neden bu kadar parlak hale geldiği ve bu jetlerin içindeki parçacıkların davranışları üzerine kafa yoruyorlar


Kara deliklerin en büyük gizemlerinden biri çözüldü

Araştırmacılar, NASA’nın Imaging X-ray Polarimetry Explorer (IXPE) yörünge merkezli gözlemevinden alınan verileri kullanarak bu jetlerin parlaklaşmasına ilişkin bir açıklama yaptılar. Çok küçük atom altı parçacıklar olan elektronların, kara delikten dışarıya doğru yayılan şok dalgalarından güç aldıkları keşfedildi.

İncelenen blazar, Dünya’dan yaklaşık 460 milyon ışıkyılı uzaklıkta ve Herkül takımyıldızının yönünü gösteren dev bir eliptik gökada olan Markarian 501’in merkezinde keşfedildi. Blazarlar her iki tarafta diske dik iki güçlü jet oluşturabilen, disk etrafında dönen malzemeyi besleyen süper kütleli bir kara delikten oluşurlar.

Bilim adamları doğrudan Markarian 501’in merkezindeki bu karadeliği gözlemledi zira onun jetlerin bir tanesi doğrudan Dünya’ya dönüktü.


Çalışmanın baş yazarı Finlandiya Astronomi Merkezi FINCA’da astronom olan Yannis Liodakis, “Bu, çözdüğümüz 40 yıllık bir gizem. Nihayet yapbozun tüm parçalarına sahiptik ve oluşturdukları resim netti.” dedi. (Derleyen: Donanım Haber – Kaynak: Science Alert)

Kendini kopyalayan yapay zeka robot icat edildi!


Editor
İndigo Dergisi Haber Merkezi | İndigo Dergisi, 18 yıldır yayın hayatında olan bağımsız bir medya kuruluşudur. İlkelerinden ödün vermeden tarafsız yayıncılık anlayışı ile çalışmaktadır. 2005 yılında kurulan İndigo Dergisi, indigodergisi.com web sitesi üzerinden tamamen dijital ortamda günlük yayın yapmaktadır. Aynı zamanda Türkiye’nin ilk internet haber dergisi olmakla birlikte, tüm yayın kadrosu ve okurlarıyla birlikte sürekli gelişmektedir. İndigo Dergisi’nin amacı; gidişatı ve tabuları sorgulayarak, kamuoyu oluşturarak farkındalık yaratmaktır. Vizyonu; okuyucularında sosyal sorumluluk bilinci geliştirerek toplumun olumlu yönde değişimine katkıda bulunmaktır. Temel değerleri; dürüst, sağduyulu, barışçıl ve sosyal sorumluluklarının bilincinde olmaktır. İndigo Dergisi, Türkiye’nin saygın İnternet yayınlarından biri olarak; iletişim özgürlüğünü halkın gerçekleri öğrenme hakkı olarak kabul etmekte; Basın Meslek İlkeleri ve Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne uymayı taahhüt eder. İlaveten İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni benimsemekte ve yayın içeriğinde de bu bildiriyi göz önünde bulundurmaktadır. Buradan hareketle herkesin ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir milli veya içtimai menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin eşitliğine ve özgürlüğüne inanmaktadır. İndigo Dergisi, Türkiye Cumhuriyeti çıkarlarına ters düşen; milli haysiyetimizi ve değerlerimizi karalayan, küçümseyen ya da bunlara zarar verebilecek nitelikte hiçbir yazıya yer vermez. İlkelerinden ödün vermeyen şeffaf yayıncılık anlayışını desteklemektedir. Herhangi bir çıkar grubu, örgüt, ideoloji, politik veya dini; hiçbir oluşumun parçası değildir. Köşe yazarlarımızın yazdıkları fikirler, kendi özgür düşünceleridir; İndigo Dergisi yayın politikası dahilinde değerlendirilir ve yayın ilkeleri ile çelişmediği müddetçe, düşünce ve ifade özgürlüğünü teşvik ederek yayına alınır. İndigo Dergisi, sunduğu tüm bilgilerin doğruluğunu teyit ve kontrol eder; bu bilgilerin geçerliliğine son derece önem verir.