Küresel piyasalar, ABD’de resesyon endişelerinin hızla güçlenmesinin ardından haftaya tarihi bir düşüş baskısıyla başladı. Küresel piyasalara adeta “riskten kaçış, nakite geçiş” teması üzerinden satıcılı bir görünüm hakim oldu. Risk fiyatlaması Asya borsalarından ABD borsalarına, kripto para piyasalarına ve BIST100’e kadar her yanı sardı.
ABD’de ekonomik aktivitenin öngörülünden daha sert yavaşlayabileceği endişesi satış baskısının derinleşmesine neden oluyor.
Ülkede açıklanan istihdam raporundaki verilerin resesyon endişesini artırması sonrasında geçen hafta küresel piyasalarda görülen satış ağırlıklı seyrin yeni haftada da devam ettiği görülüyor.
3. Dünya Savaşı mı fiyatlanıyor?
Veri ve makroekonomik görünümün ötesinde dünya bir yandan da İsrail-Lübnan sınır hattındaki gerginliği ve artan jeopolitik riskleri izliyor.
The Wall Street Journal, İran’ın ABD ve Arap ülkelerinin Ortadoğu’daki gerginliği azaltma çağrılarını reddederek savaşa yol açacak dahi olsa İsrail’i vurmaya kararlı olduğunu duyurdu. Bu durum, bölgedeki jeopolitik tansiyonun artmasına yol açarak yatırımcıların risk iştahını kısıtladı.
ABD verileri:
- ABD Merkez Bankası (Fed) çarşamba günkü toplantısında politika faizini sabit bırakırken eylül toplantısı için faiz indirim sinyali verse de, geçen hafta boyunca açıklanan verilerin resesyon endişesini beslemeye devam etmesi risk algısının önemli derecede yükselmesine neden oldu.
- ABD’de açıklanan verilere göre tarım dışı istihdam 114 binle beklentilerin oldukça altında artarken, haziran ayındaki 206 binlik tarım dışı istihdam verisi de 179 bine revize edildi.
- Ülkede saatlik kazançlar yüzde 0,2 ile öngörülerin altında yükselirken, işsizlik oranı da yüzde 4,3’le Ekim 2021’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
İstihdam verilerinin ardından Fed yetkililerinden de ilk değerlendirmeler geldi. Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee, Fed’in bir veriye aşırı tepki vermeyeceğini vurguladı ve bankanın bir sonraki toplantısı öncesinde birçok veri geleceğini belirtti. Goolsbee, işsizlik oranının yüzde 4,1’in üzerine çıkmasının, Fed’in yanıt vermesi gereken bir durum olduğunu da ifade etti.
Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin de para politikasında nasıl tepki verileceğine dair bir karar vermek zorunda kalmadan önce bir istihdam raporunun daha açıklanacağına dikkati çekti.
Para piyasalarındaki fiyatlamalarda, Fed’in eylülde politika faizini 50 baz puan indirme ihtimali yüzde 75’in üzerine çıktı.
Güvenli liman varlıklara talep güçleniyor
Resesyon endişeleriyle güvenli liman varlıklara olan talep güçlenirken, yüzde 3,72’ye inerek 29 Haziran 2023’ten bu yana en düşük seviyeyi test eden ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi daha sonra yüzde 3,73 seviyelerinde dengelendi.
Dolar endeksi, 102,9 seviyelerine gerilerken, altının ons fiyatı şu sıralarda yüzde 0,3 azalışla 2 bin 435 dolardan alıcı buluyor. Cuma gününü yüzde 3,3 azalışla 77,3 dolardan tamamlayan Brent petrolün varil fiyatı ise şu sıralarda yüzde 1,65 azalışla 76,2 seviyelerinde seyrediyor.
Kripto para piyasalarında da sert düşüşler dikkati çekerken, Bitcoin’in fiyatı yüzde 10’nın üzerinde değer kaybederek 52 bin 900 dolara geriledi.
Söz konusu gelişmelerle New York Borsası’nda cuma günü Nasdaq endeksi yüzde 2,45, S&P 500 endeksi yüzde 1,84 ve Dow Jones endeksi yüzde 1,51 geriledi. ABD’de endeks vadeli kontratlar haftaya yüzde 4’e yakın düşüşle başladı.
Warren Buffett çöküşü öngörmüş
Borsanın duayen ismi Warren Buffett‘ın ikinci çeyrek portföyü ise piyasadaki görünümün adeta bir kanıtı niteliğinde.
Berkshire Hathaway ikinci çeyrekte 76 milyar dolarlık hisse sattı ve bu satış adeta “nakite geçiş” temasını destekler nitelikte yorumlandı. Bu satışlarla birlikte Berkshire’ın nakit varlıkları 277 milyar dolarla rekor seviyeye yükseldi.
Değer yatırımcılığı ile bilinen Buffett-Munger ikilisi için 2016 yılında başladıkları Apple yatırımı bir teknoloji yatırımı olması bakımından diğer yatırımlarından ayrışıyordu.
Fakat ikinci çeyrek sonuçları gösteriyor ki Berkshire, Apple pozisyonlarını yarı yarıya azalttı. Şirket, ikinci çeyrekte de 390 milyon hisse satarak şirketteki pozisyonunu 84,2 milyara kadar düşürdü.
Avrupa piyasaları:
Avrupa’da da cuma günü satış ağırlıklı bir seyir hakim oldu. Analistler, Avrupa’da, makroekonomik verilerden alınan sinyallerin halihazırda ekonomik aktiviteye ilişkin endişeleri ve resesyon endişelerini öne çıkardığını belirterek, ABD’den de benzer sinyallerin gelmesiyle risk algısının oldukça güçlendiğini dile getirdi.
Söz konusu gelişmelerin ardından Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) gelecek ay faiz indirmesine kesin gözüyle bakıldığını aktaran analistler, İngiltere Merkez Bankasının (BoE) ise yüzde 50 ihtimalle faiz indirimlerine devam edeceğinin fiyatlandığını bildirdi
İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 1,31, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 1,61, Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 2,33 ve İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 2,55 azalış kaydetti. Avrupa’da endeks vadeli kontratlar, haftaya da düşüşle başladı.
New York borsasında cuma günü öne çıkan satış ağırlıklı seyrin haftanın ilk işlem gününde Asya pay piyasalarına taşındığı görülürken, Asya borsalarındaki sert düşüşler dikkati çekti.
ABD’de resesyon endişesi, Asya piyasalarını da sarstı
ABD’de resesyon endişesinin artması Asya piyasalarında, tarihi bir düşüşün yaşanmasına neden oldu. Japon pay piyasalarında, düşüş yüzde 10’u aşarken, Güney Kore’de de yüzde 10’a yaklaştı.
Analistler, Japonya Merkez Bankası’nın (BoJ) faiz artırım döngüsünün girmiş olabileceği yönündeki beklentilerin ABD’deki resesyon endişeleriyle birleşmesinin ardından ülke varlıklarına ilişkin risk algınının had safhaya ulaştığını söyledi.
Öte yandan den dolar/yen paritesi 142,2 ile ocak ayından bu yana en düşük seviyeyi test etti.
Analistler, hem BoJ’un şahinleşmesiyle güçlenen yenin, hem de dünyada artan resesyon endişesinin ihracatçı Japon şirketlerin performansını olumsuz etkileyebileceği endişesinin Japonya pay piyasalarındaki satış baskısının derinleşmesinde önemli rol oynadığını bildirdi.
Kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 12,6 Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 9,4, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,2 değer kaybederken, Çin’de Şanghay bileşik endeksi ise yüzde 0,1 yükseldi.
Nikkei 225 vadeli işlemlerinde de devre kesici çalıştı ve işlemler durduruldu.
Öte yandan bugün açıklanan verilere göre, Çin’de Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 52,1 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
Yurt içinde cuma günü satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü önceki kapanışa göre günü yüzde 3,01 değer kaybederek 10.473,47 puandan tamamladı.
Küresel kasırga Borsa İstanbul’u da sarstı
BIST 100 endeksi küresel piyasalarda yaşanan satışların etkisiyle yeni haftaya sert bir satışla başladı.
Küresel piyasalarda Fed’in politika hatası ihtimali ve ABD’de yükselen resesyon beklentileriyle birlikte jeopolitik gelişmelerin etkisiyle rekor düşüşler yaşanırken, Borsa İstanbul da yeni haftaya sert satışlarla girdi.
BIST 100 endeksi güne yüzde 6,7 düşüşle başladı ve endeks bazlı devre kesici devreye girdi. İşlemlerin tekrar başlamasıyla satışlar yüzde 7’yi aştı ve ikinci kez endekste devre kesici çalıştı.
BIST 30 vadelilerinde düşüşler yüzde 7’ye kadar ulaşmıştı.
Yeni hafta Asya’daki sert satışlarla piyasalarda tarihi bir kasırgaya yol açtı. Japonya hisseleri 1987’den bu yana en sert satış dalgasıyla karşı karşıya Güney Kore’de Kosdaq endeksi rekor düşüş kaydetti.
Dolar/TL, cuma günü yüzde 0,3 artışla 33,2052’den kapanırken, bugün bankalar arası piyasanın açılışında yüzde 0,2 artışla 33,2840 seviyesinden işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde enflasyon, yurt dışında ise Avrupa ve ABD’de açıklanacak hizmet sektörü Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) ile Avro Bölgesinde Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile Sentix yatırımcı güven endeksinin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.450 ve 10.400 puanın destek, 10.700 puanın direnç konumunda olduğunu kaydetti.
AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, temmuz ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 3,51 arttığını tahmin ediyor.
Ekonomistlerin temmuz ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına göre, bir önceki ay yüzde 71,60 olan yıllık enflasyonun yüzde 62,23’e ineceği öngörülüyor.
Öte yandan, ekonomistlerin 2024 sonu enflasyon beklentisi temmuzda yüzde 42,20 oldu.
Jeopolitik riskler
Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye’nin Tahran’da, Hizbullah’ın üst düzey isimlerinden Fuat Şükrü’nün de Beyrut’ta öldürülmelerinin ardından Orta Doğu’da gergin bir hafta sonu geride bırakıldı.
İran’ın kendi ülkesinde gerçekleşen saldırıya nasıl bir yanıt vereceğine ilişkin tartışmalar sürerken, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Cuma günü “İran kaynaklı tehditler” karşısında İsrail’in güvenliğine olan desteğini artırmak için bölgeye ilave savaş uçakları ve gemiler göndereceklerini bildirdi.
Aynı gün dünya genelinde çok sayıda havayolu şirketinden uçuş iptali haberleri geldi. Türk Hava Yolları Cuma gecesi için planlanan uçuşlarını iptal etti. Pegasus da İran, Irak ve Ürdün’e yapılması planlanan seferlerini Cumartesi sabahına erteledi.
Axios’un konu hakkında bilgi sahibi üç kaynağa dayandırdığı haberine göre ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken G-7’deki mevkidaşlarına İran ve Hizbullah’ın İsrail’e yönelik saldırılarının pazartesi günü başlayabileceğini söyledi. Haberde, Blinken’ın ABD’nin tam zamanlamayı bilmediğini ancak saldırıların önümüzdeki 24-48 saat içinde başlamasının beklendiğini söylediği belirtildi.
Pazar günü açıklama yapan İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, “İster karada ister havada olsun, savunma açısından hazırlığımız yüksek ve hem hızlı bir yanıt hem de saldırı için hazırlıklıyız. Bize saldırmaya cüret ederlerse ağır bir bedel ödeyecekler” dedi.
Bu arada Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli Pazar akşamı X hesabı üzerinden Türkiye’nin Lübnan için seyahat uyarısının güncellendiğini belirtti.
Paylaşıma göre “Elzem olmadığı sürece Lübnan’a seyahat etmekten kaçınılması” çağrısı yapan Bakanlık, Lübnan’da kalmaları elzem olmayan vatandaşların “mümkünse ticari uçuşlar halen devam ederken Lübnan’dan ayrılmalarını” tavsiye etti.
Güvenli liman altın belirsizlikle yükseliyor
Ekonomik ve siyasi belirsizlikler riskten kaçışı tetiklerken, zayıf seyreden altın fiyatları agresif bir şekilde toparlandı. Risk taşımak istemeyen yatırımcılar kâr satışına gitse de analistler kısa vadede yükseliş öngörüyor.
Altın, ABD ekonomisinin zayıfladığına işaret eden yeni verilerin ardından faiz indirimi beklentilerinin kuvvetlenmesi ve Hamas lideri Haniye’nin öldürülmesinin ardından yükselişini hızlandırdı. Piyasalar, dikkatlerini ABD Merkez Bankası’nın (Fed) politika faizi kararına çevirirken, altın temmuzu artıda tamamayıp, güvenli liman talebini de arkasına alarak ağustos ayına hızlı bir başlangıç yaptı.
Altın fiyatları, jeopolitik risklerin artmasıyla yükselirken, ons altın 2.477 dolara çıkarak son bir haftanın zirvesini gördü. Gram altın ise ons altın etkisiyle 2.644 liraya kadar tırmandı. ABD’de ekonomik aktivitenin öngörülenden daha sert yavaşlayabileceği endişesine Ortadoğu’da artan jeopolitik gerilim eklenince, ABD’den başlayıp Asya ve Avrupa borsalarına yayılan sert satış dalgası, yatırımcıların güvenli liman olarak gördükleri altına olan talebin ileri taşınmasını sağladı.
Altın zirve tazeleyebilir
ABD’de enflasyon konusundaki güvenin artması ve iş gücü piyasasının gücünü koruması halinde faiz indiriminin eylül ayında masaya gelebileceği ihtimali altında yükselişi getirdi. Ons altın, 17 Temmuz’da temmuz test ettiği 2.483 dolarlık tarihi zirvesine yaklaşırken sene başından bu yana elde ettiği kazanç yüzde 18’i aştı. Yıla 1.954 liradan başlayan gram altın ise bu yıl ki kazancını yüzde 34’e taşıdı. Risk taşımak istemeyen yatırımcılar kâr realizasyonunu tercih ederken, analistler kısa vadede gram altının zirve tazeleme eğilimi gösterebileceğine dikkat çekiyor.
