Oturmakta bile güçlük çekiyorsanız dikkat: Kalça protezi ameliyatı nedir?

Şiddetli ağrılarla kendini belli eden kalça sorunlarında, kalça protezi ameliyatı modern bir çözüm sunuyor. Avasküler Nekroz gibi durumlarda zorunlu hale gelen bu operasyonlar, artık minimal invaziv cerrahi yöntemleriyle yapılıyor. Acıbadem Kartal Hastanesi’nden Prof. Dr. Necdet Sağlam, yeni nesil protezlerin ömrünün 30 yıla çıktığını belirtiyor.

Günümüzde kalça kireçlenmesi, yaşam kalitesini ciddi anlamda düşüren kalça ağrısı nedenleri arasında yer alıyor. Robotik kalça cerrahisi gibi yenilikçi teknikler, hastaların daha hızlı iyileşmesini sağlarken, kalça protezi yaptıranlar da konforlu bir yaşama kavuşuyor.

📌 Öne çıkanlar: Kalça protezi ameliyatı

• Kalça eklemi kireçlenmesi, kalça çıkıkları, Avasküler Nekroz (AVN) ve bazı kırıklar, kalça protezi ameliyatının başlıca nedenleridir.
• Hastaların en sık şikayetleri kasık bölgesinde ağrı, topallama, oturamama ve bağdaş kuramamadır.
• Ameliyatta hasar gören eklem çıkarılır ve yerine yapay eklem (protez) yerleştirilir. Protezler hastanın kemik kalitesine ve yaşına göre seçilir.
• Yeni nesil protezlerin ömrü, modern cerrahi teknikler sayesinde 30 yıla kadar uzamıştır.
• Ameliyat için net bir yaş sınırı yoktur: Karar verilirken hastanın yaşından çok eklemin durumu dikkate alınır.
• Minimal invaziv ve robotik cerrahi teknikleri, daha küçük kesilerle ve daha az kas hasarıyla ameliyatın yapılmasına olanak tanır.
• Erken evre kalça sorunlarında cerrahiye alternatif olarak PRP veya kök hücre gibi rejeneratif tedaviler denenebilir.
• Her ameliyatta olduğu gibi kalça protezinde de enfeksiyon, kan pıhtısı ve protez çıkığı gibi düşük olasılıklı riskler bulunur.

🩺 Şiddetli kalça ağrısı yaşam kalitenizi düşürmesin

Yürümek, merdiven çıkmak, bağdaş kurmak, hatta oturup kalmak bile sizin için ızdıraba mı dönüşüyor? Şiddetli ağrı nedeniyle günlük aktivitelerinizi yapmanızı önleyen bu yakınmalarınızın nedeni kalça eklemlerinizde gelişen bir sorun olabilir. Acıbadem Kartal Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Sağlam, kalça eklemlerinde en sık görülen problemlerden birinin kıkırdak kaybına bağlı kireçlenme olduğunu belirtiyor.

İlaç, fizik tedavi ve yürümeye destek olan cihazlarla kalça eklemlerindeki kireçlenmeye ve diğer problemlere çözüm sağlanabilse de bu yöntemler bazen yetersiz kalabiliyor. Prof. Dr. Necdet Sağlam, bu noktada kalça protezi ameliyatının gündeme geldiğini belirterek, “Son yıllarda bu ameliyatlar uygun hasta grubunda oldukça başarılı sonuçlar vermekte ve hastaların yaşam kalitelerini önemli ölçüde artırmaktadır. Üstelik, günümüzün yeni nesil protezleri daha kaliteli üretilmekte ve vücuda çok daha kolay uyum sağlamaktadır. Ayrıca, protezler modern ameliyat teknikleriyle artık milimetrik hassasiyetle vücuda yerleştirilmektedir. Bu gelişmeler sayesinde protezlerin ömrü 30 yıla kadar uzamaktadır” diyor.

🤸 Kalça kırıklarından kireçlenmeye birçok nedeni var

Kalça eklemleri, yaşam kalitemiz için vazgeçilmez eklemlerden biri olarak nitelendiriliyor. Ayakta dururken dengede kalmayı sağlıyor, yürürken çok yönlü hareketlere izin veriyor ve koşma sırasında ani yüklenmeleri yumuşatarak eklemleri koruyor. Dolayısıyla, kalça eklemlerinde gelişen hastalıklar veya kırıklar yaşam kalitemizi ciddi boyutlarda düşürebiliyor.

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Sağlam, kalça protezi ameliyatına başvurulabilen sorunları şöyle sıralıyor:

• Kalça eklemi kireçlenmesi (Osteoartrit)
• Doğuştan veya sonradan oluşan kalça çıkıkları
• Bazı romatizmal hastalıklar
• Kalça kırıkları
• Tümör veya enfeksiyon
• Avasküler Nekroz (Kemiğin kanlanamaması)

🚶 Hastalar en çok şiddetli ağrıdan yakınıyor

Kalça eklemi hastalıklarında en sık rastlanan sorun, hareketleri kısıtlayacak şiddete ulaşabilen ağrı oluyor. Ağrı genellikle kasık bölgesinde hissediliyor ve bazen dize kadar yayılabiliyor. Bununla birlikte, topallama ve eklemde hareket kısıtlılığı nedeniyle günlük aktivitelerde zorlanma gibi şikayetler de doktora başvurma sebeplerinden.

Prof. Dr. Necdet Sağlam, hastaların şikayetlerini genellikle “Kasığımda ve kalçamda ağrı var. Dizim ağrıyor, yürürken kilitleniyorum. Bazen kalçama bir şey takılıyor, topallıyorum. Bacağım diğerine göre kısaldı. Tam çömelemiyor, oturamıyor ve bağdaş kuramıyorum” gibi cümlelerle dile getirdiklerini söylüyor.

💡 Protez hastaya ve hastalığa göre seçiliyor

Kalça protezi ameliyatı hasar gören kalça ekleminin çıkarılması ve yerine yapay eklem yerleştirme ameliyatıdır. Hangi tür protezin yerleştirileceği ise hastaya ve hastalığa göre değişiyor. Genç ve kemik kalitesi iyi olan hastalarda genellikle çimentosuz ve uzun ömürlü protezler tercih ediliyor. Seramik-polietilen ve seramik-seramik yüzeyli protezler en sık tercih edilen türleri oluşturuyor.

👶 Çok genç hastalar da ameliyat olabiliyor

Kalça protezi ameliyatı için özel bir yaş sınırı bulunmuyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Sağlam, kalça protezi cerrahisine karar verilirken hastanın yaşından ziyade eklemin durumunun dikkate alındığını belirterek, “Genellikle orta ve ileri yaş grubunda daha çok başvuruluyor olsa da bazı hastalıklarda çok genç hastalarda da kalça protezi ameliyatı yapılmaktadır” diyor.

⏳ Ameliyat sonrası hızlı rehabilitasyon mümkün

Hastalar ameliyat sonrasında ertesi gün ayağa kaldırılıyor ve yürüteç veya koltuk değneğinin desteğiyle, ağrının izin verdiği ölçüde yürütülüyor. Genel olarak, ameliyattan bir ay sonra da desteksiz yürümeye başlayabiliyor ve günlük yaşamlarına dönüş yapabiliyorlar.

🦴 Avasküler Nekroz (AVN) nedir: Kemik dokusunun ölümü

Bültende adı geçen ancak sıkça merak edilen Avasküler Nekroz (AVN) veya osteonekroz, kalça eklemi bozulmalarının en ciddi nedenlerinden biridir. Bu durum, femur başına (kalça topuzu) giden kan akışının çeşitli nedenlerle kesintiye uğraması sonucu kemik dokusunun ölmesidir.

Mayo Clinic uzmanlarına göre, kan akışı olmadan kemik hücreleri ölür, kemik zayıflar ve zamanla çökerek eklem yüzeyinin bozulmasına yol açar. Bu durum şiddetli ağrıya ve hareket kaybına neden olur. AVN’nin en yaygın nedenleri şunlardır:

• Travma: Kalça çıkığı veya kırığı gibi yaralanmalar, bölgedeki kan damarlarına zarar verebilir.
• Steroid kullanımı: Yüksek dozda ve uzun süreli kortikosteroid ilaç kullanımı, AVN riskini artıran en yaygın faktörlerden biridir.
• Aşırı alkol tüketimi: Alkol, kan damarlarında yağ birikintilerine neden olarak kan akışını engelleyebilir.
• Tıbbi durumlar: Orak hücreli anemi veya lupus gibi bazı hastalıklar da kan akışını etkileyebilir.

AVN ilerleyici bir hastalıktır ve erken evrelerde fark edilmezse, eklem tamamen işlevsiz hale gelir ve tek çözüm kalça protezi ameliyatı olur.

💉 Ameliyatsız alternatifler: PRP ve kök hücre tedavisi

Prof. Dr. Sağlam’ın da belirttiği gibi, ilaç ve fizik tedavi yetersiz kaldığında cerrahi gündeme gelir. Ancak kalça kireçlenmesinin (osteoartrit) erken ve orta evrelerinde olan hastalar için cerrahiye alternatif olarak rejeneratif (yenileyici) tedaviler de bulunmaktadır.

Cleveland Clinic’e göre, bu tedaviler hasarlı kıkırdağı tamamen onarmasa da ağrıyı azaltmayı, iltihabı baskılamayı ve cerrahi ihtiyacını ötelemeyi amaçlar:

• PRP (Trombositten Zengin Plazma): Hastanın kendi kanından alınan ve trombositlerin yoğunlaştırıldığı plazmanın ekleme enjekte edilmesiyle, vücudun kendi iyileşme faktörlerinin kullanılması hedeflenir.
• Kök Hücre Tedavileri (BMAC): Genellikle kemik iliğinden alınan konsantre kök hücrelerin (BMAC) ekleme uygulanmasıyla, kıkırdak hasarını yavaşlatma potansiyeli araştırılmaktadır.
• Eklem İçi Enjeksiyonlar: Kortikosteroid enjeksiyonları ağrıyı ve inflamasyonu hızla azaltabilirken, hyaluronik asit enjeksiyonları eklem sıvısını takviye ederek kayganlık sağlar.

🤖 Robotik ve minimal invaziv cerrahi: Farkları nelerdir?

Bültende bahsedilen “minimal invaziv, robotik ve navigasyon destekli” ameliyatlar, modern ortopedinin temel taşlarıdır. Geleneksel açık cerrahide yaklaşık 20-25 cm’lik bir kesi gerekirken, minimal invaziv cerrahi tekniklerinde bu kesi 7 ila 10 cm’e kadar düşer.

Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi (AAOS), bu yaklaşımın temel avantajının daha az doku hasarı olduğunu belirtir. Kaslar kesilmek yerine aralarından girilerek ekleme ulaşılır. Bu durum:

• Daha az ameliyat sonrası ağrı,
• Daha hızlı hastaneden taburculuk,
• Daha az kan kaybı,
• Ve daha hızlı rehabilitasyon anlamına gelir.

Robotik kalça cerrahisi ise bu minimal invaziv yaklaşımı bir adım öteye taşır. Ameliyat öncesi çekilen tomografi ile hastanın kalçasının 3 boyutlu bir modeli oluşturulur. Cerrah, bu model üzerinde protezin en ideal açısını ve konumunu milimetrik olarak planlar. Ameliyat sırasında ise robotik bir kol, cerrahın bu plana tam olarak uymasına yardımcı olarak hata payını en aza indirir.

⚠️ Kalça protezi ameliyatının riskleri ve komplikasyonları

Kalça protezi ameliyatı, başarı oranı çok yüksek ve güvenli bir prosedür olsa da, her büyük cerrahi müdahale gibi belirli riskler taşır. AAOS (OrthoInfo) verilerine göre, ciddi komplikasyon oranı %2’nin altındadır. Hastaların bu olası riskler hakkında bilgi sahibi olması önemlidir:

• Enfeksiyon: Hem yara bölgesinde yüzeysel hem de protezin yerleştiği derin dokularda görülebilir. Derin enfeksiyonlar, protezin çıkarılmasını gerektiren ciddi bir durumdur.
• Kan Pıhtılaşması (Derin Ven Trombozu): Ameliyat sonrası bacak damarlarında pıhtı oluşmasıdır. Bu pıhtının akciğere gitmesi (pulmoner emboli) hayati tehlike yaratabilir, bu nedenle kan sulandırıcı ilaçlar ve varis çorapları kullanılır.
• Protez Çıkığı (Dislokasyon): Ameliyattan sonraki ilk aylarda, yeni eklemin topuz kısmının yuvadan çıkmasıdır. Hastaların doktorlarının belirttiği hareket kısıtlamalarına (örneğin bacak bacak üstüne atmama) uyması bu riski azaltır.
• Bacak Boyu Eşitsizliği: Ameliyat sonrası bir bacağın diğerinden minimal düzeyde uzun veya kısa kalması durumu yaşanabilir.
• Aşınma ve Gevşeme: Protezler 30 yıla kadar dayansa da, zamanla aşınabilir veya kemikten gevşeyebilir, bu da revizyon (ikinci) ameliyatı gerektirebilir.

🔎 En çok merak edilenler

Kalça protezi ameliyatı nedir ve neden yapılır?
Hasar gören, kireçlenen veya işlevini yitiren kalça ekleminin çıkarılarak yerine metal, seramik veya polietilen gibi malzemelerden yapılan yapay bir eklemin yerleştirilmesi ameliyatıdır. Temel amaç, hastanın ağrısını dindirmek ve hareket kabiliyetini geri kazandırmaktır.

Yeni nesil kalça protezlerinin ömrü ne kadardır?
Prof. Dr. Necdet Sağlam, malzeme kalitesindeki artış ve modern cerrahi teknikler sayesinde yeni nesil protezlerin ömrünün 30 yıla kadar uzadığını belirtmektedir. Protezin ömrü hastanın yaşam tarzı, yaşı ve ameliyat tekniğine göre değişir.

Minimal invaziv ve robotik cerrahinin avantajı nedir?
Geleneksel ameliyatlara göre daha küçük kesiler (bazen 7-10 cm) kullanılır. Bu teknikler kaslara daha az zarar verir, bu da ameliyat sonrası daha az ağrı, daha hızlı iyileşme süreci ve daha düşük enfeksiyon riski anlamına gelir.

Avasküler Nekroz (AVN) kalçayı nasıl etkiler?
AVN, kalça kemiğine (femur başı) giden kan akışının kesilmesi sonucu kemik dokusunun ölmesidir. Kemik ölümü sonrası eklem çöker ve şiddetli ağrıya yol açar, bu da protez ameliyatını zorunlu hale getirebilir.

Ameliyatsız tedavi mümkün mü?
Kireçlenmenin erken ve orta evrelerinde, cerrahiye alternatif olarak eklem içi enjeksiyonlar (kortikosteroid, hyaluronik asit) veya PRP ve kök hücre gibi yenileyici (rejeneratif) tedaviler denenebilir. Ancak bu yöntemler, ileri evre hasarlarda protez ameliyatının yerini tutmaz.

Kalça protezi ameliyatının riskleri nelerdir?
Düşük oranlarda da olsa her cerrahi gibi riskler taşır. Bunlar arasında en yaygın olanları enfeksiyon, derin ven trombozu (kan pıhtılaşması), protezin yerinden çıkması (dislokasyon) ve bacak boyu eşitsizliğidir.

Ameliyattan sonra spor yapılabilir mi?
Hastalar genellikle 6 hafta sonra yüzme, bisiklete binme ve kontrollü egzersizlere başlayabilir. Ancak düşme riski yüksek olan futbol ve basketbol gibi temas sporlarından kaçınılması önerilir.

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Kalça çıkıklığı neden kaynaklanır?
  Doğuştan ya da sonradan gelişen kalça çıkıklığının nedenleri ve erken teşhisin önemi açıklanıyor.
• Ortopedik tabanlık: Kifidis modelleri ve faydaları
  Ayak sağlığını destekleyen tabanlık türleri, duruş bozukluklarına karşı etkileriyle birlikte tanıtılıyor.
• Kırıklardan korunma: Düşme riski ve osteoporoz
  Kemik erimesi ve düşme riskiyle artan kırık vakalarına karşı alınabilecek önlemler sıralanıyor.
• Kasık ağrısı sebebi PKS hastalığı olabilir
  Pelvik konjesyon sendromu, kadınlarda kronik kasık ağrısının göz ardı edilen nedeni olabilir.
• Vücutta oluşan şişlikleri göz ardı etmeyin
  Lenf nodu büyümesi, ödem ve tümör belirtisi olabilecek şişliklerin erken değerlendirilmesi öneriliyor.
• Spor yaparken dikkat edilmesi gereken 10 kural
  Isınma, sıvı alımı ve egzersiz sıklığı gibi temel kurallar sakatlanmaları önlemek için sıralanıyor.
• Ofis çalışanları için egzersiz önerileri
  Masa başı çalışanlar için postür düzeltici ve kas gevşetici hareketler öneriliyor.
• İşkolikler en çok kas ağrısı yaşıyor
  Yoğun stres ve hareketsizlik nedeniyle işkolik bireylerde kas ağrısı görülme sıklığı artıyor.
• Kemik metastazı: Kanserin kemiklere yayıldığını gösteren belirtiler
  Geçmeyen kemik ağrısı, kırık riski ve hareket kısıtlılığı gibi metastaz belirtileri anlatılıyor.
• Kırık kemiklerin kaynamamasında sigaranın etkisi var mı?
  Nikotin, kemik hücrelerinin yenilenmesini yavaşlatarak iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir.
• Robotik diz cerrahisi: Total diz protezi ömrü ve iyileşme süreci
  Yeni nesil robotik sistemlerle yapılan diz protezi ameliyatlarında hassasiyet ve iyileşme süresi artıyor.
• Ofis boynu sendromu: Duruş bozukluğu ve egzersizleri
  Bilgisayar başında uzun süre oturmanın neden olduğu boyun ağrıları ve çözüm egzersizleri anlatılıyor.

🔗 Kaynaklar:

• Prof. Dr. Necdet Sağlam, Acıbadem Kartal Hastanesi Basın Bülteni
• Avascular necrosis (osteonecrosis) – Symptoms & causes – Mayo Clinic
• Minimally Invasive Total Hip Replacement – OrthoInfo – American Academy of Orthopaedic Surgeons, AAOS
• Robotic-Assisted Joint Replacement – OrthoInfo – AAOS
• Total Hip Replacement: Risks and Complications – OrthoInfo – AAOS
• Nonsurgical Treatment Options for Hip Osteoarthritis – Cleveland Clinic