Kadınlarda en sık görülen kanser türü olan meme kanseri, erken evrede meme kanseri belirtileri göstermeden sinsi bir şekilde ilerleyebiliyor. Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Rafail İbayev, ağrı veya kitle beklemeden yapılan düzenli kontrollerin hayat kurtardığına dikkat çekiyor.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl 2,3 milyon kadını etkileyen bu hastalıkta erken teşhis, tedavi başarısını %90’ın üzerine çıkarıyor. Peki, kendi kendine meme muayenesi nasıl yapılır ve hangi değişimler tehlike sinyali olarak görülmelidir?
📌 Öne çıkanlar: Meme kanseri ve erken tanı
- Meme kanseri, kadınlarda görülen tüm yeni kanser vakalarının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
- Hastalık erken evrede ağrı veya belirgin bir kitle oluşturmadan sessizce ilerleyebilir.
- Op. Dr. Rafail İbayev, 20 yaşından itibaren her kadının ayda bir kez kendi kendine muayene yapmasını öneriyor.
- Meme başında çökme, ciltte portakal kabuğu görünümü ve koltuk altı şişlikleri kritik belirtiler arasındadır.
- 40 yaş ve üzeri kadınların, herhangi bir şikayeti olmasa dahi iki yılda bir mamografi çektirmesi hayati önem taşıyor.
- Türkiye’de her yıl ortalama 24 binden fazla yeni meme kanseri vakası görülüyor.
- Erken tanı, tedavi sürecini hafifletirken yaşam süresini ve kalitesini ciddi oranda artırıyor.
🩺 Belirti vermeden ilerleyebilir: Sessiz tehlike!
Meme kanserinde en büyük risk, hastalığın geç fark edilmesidir. Birçok kadın, memesinde ele gelen bir kitle veya şiddetli bir ağrı olmadığı sürece doktora gitmeyi erteliyor. Ancak uzmanlar, kanserin başlangıç evresinde hiçbir semptom göstermeyebileceğini vurguluyor.
“Kadınlar genellikle ağrı ya da belirgin bir kitle hissetmeden doktora başvurmayı gereksiz görüyor. Ancak meme kanseri erken dönemde hiçbir belirti vermeyebilir.”
Konuyla ilgili konuşan Op. Dr. Rafail İbayev, “Kadınlar genellikle ağrı ya da belirgin bir kitle hissetmeden doktora başvurmayı gereksiz görüyor. Ancak meme kanseri erken dönemde hiçbir belirti vermeyebilir” diyerek düzenli taramanın önemini belirtiyor. Erken evrede tespit edildiğinde tedavi başarısı yüzde 90’ın üzerine çıkabiliyor. Bu nedenle “şikayetim yok” diyerek kontrolleri aksatmak, geri dönüşü zor süreçlere yol açabilir.
🔍 Kendi kendine meme muayenesi nasıl yapılır?
Her kadının 20 yaşından itibaren kendi vücudunu tanıması ve ayda bir kez ayna karşısında muayene yapması, erken tanının en güçlü silahıdır. İdeal zamanlama, adet gören kadınlar için döngünün bitiminden sonraki ilk haftadır; çünkü bu dönemde meme dokusu daha yumuşaktır ve hormonal etkilerden arınmıştır. Menopoz dönemindeki kadınların ise her ayın belirledikleri aynı gününde (örneğin her ayın 1’i) bu kontrolü yapması önerilir.
Adım adım muayene rehberi:
- Görsel Kontrol: Belden yukarısı çıplak olacak şekilde ayna karşısına geçin. Kollarınızı yana sarkıtın, ardından yukarı kaldırın ve son olarak belinize koyup bastırın. Bu pozisyonlarda memelerde simetri bozukluğu, çökme veya renk değişimi olup olmadığına bakın.
- Dokunsal Kontrol: Duşta veya yatar pozisyonda, sağ memeyi sol elle, sol memeyi sağ elle muayene edin. Parmak uçlarınızı birleştirerek (işaret, orta ve yüzük parmağı) meme dokusu üzerinde dairesel hareketler yapın.
- Koltuk Altı Kontrolü: Meme dokusu koltuk altına kadar uzanır. Elinizi koltuk altınızda gezdirerek burada lenf bezlerinde bir şişlik olup olmadığını kontrol edin.
⚠️ Dikkat edilmesi gereken meme kanseri belirtileri
Kendi vücudunuzu tanıdığınızda, en ufak bir değişikliği fark etmeniz kolaylaşır. Op. Dr. İbayev, aşağıdaki belirtilerin asla ihmal edilmemesi gerektiğini vurguluyor:
- Memede veya koltuk altında ele gelen sertlik/şişlik.
- Meme başında içe doğru çekilme veya yön değişikliği.
- Meme cildinde kızarıklık, yara veya “portakal kabuğu” görünümü (ödem kaynaklı gözenek genişlemesi).
- Meme başından kendiliğinden gelen (özellikle kanlı veya şeffaf) akıntı.
- Meme boyutunda veya şeklinde asimetrik büyüme.
🧬 Risk faktörleri nelerdir?
Meme kanseri oluşumunda tek bir neden yoktur; genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi rol oynar. Risk grubunda olup olmadığınızı bilmek, tarama sıklığınızı belirlemek açısından önemlidir.
- Cinsiyet ve Yaş: Kadın olmak en büyük risk faktörüdür ve yaş ilerledikçe (özellikle 50 yaş sonrası) risk artar.
- Genetik Öykü: Ailede (anne, kız kardeş, teyze) meme kanseri öyküsü olması riski artırır. Özellikle BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları kalıtsal meme kanserinde belirleyicidir.
- Hormonal Faktörler: Erken yaşta (12 yaş öncesi) adet görmek, geç yaşta (55 yaş sonrası) menopoza girmek, hiç doğum yapmamış olmak veya 30 yaşından sonra ilk doğumunu yapmak.
- Yaşam Tarzı: Obezite, hareketsiz yaşam, alkol ve sigara kullanımı, uzun süreli hormon replasman tedavileri riski artıran çevresel etkenlerdir.
📸 Tanı yöntemleri: Mamografi hayat kurtarır
Klinik muayenenin yanı sıra görüntüleme yöntemleri, kanseri elle hissedilemeyecek kadar küçükken tespit etmeyi sağlar.
- Mamografi: Meme kanseri taramasında “altın standart”tır. 40 yaşından sonra her kadının yılda bir veya iki yılda bir çektirmesi gerekir. Düşük doz radyasyonla meme dokusunun detaylı haritasını çıkarır.
- Meme Ultrasonografisi (USG): Genellikle genç kadınlarda veya yoğun meme dokusuna sahip kişilerde mamografiye ek olarak kullanılır. Radyasyon içermez.
- Meme MRI (Manyetik Rezonans): Yüksek risk grubundaki hastalarda veya mamografi/USG ile şüpheli görülen durumlarda ileri tetkik olarak kullanılır.
“Ülkemizde kanser taramaları ücretsiz olarak yapılabiliyor. 40 yaş ve üzerindeki kadınlar iki yılda bir mamografi çektirmeli.”
Dr. İbayev, “Ülkemizde kanser taramaları ücretsiz olarak yapılabiliyor. 40 yaş ve üzerindeki kadınlar iki yılda bir mamografi çektirmeli. Tarama oranlarının artması hem erken tanı hem de ölüm oranlarının azalması açısından büyük fark yaratır” diyerek KETEM gibi merkezlerin önemine dikkat çekiyor.
🌍 Küresel veriler ve Türkiye tablosu
Bilimsel araştırmalara göre 2022 yılında dünya genelinde 2,3 milyon yeni meme kanseri vakası ve yaklaşık 670 bin ölüm bildirildi. Kadınlardaki tüm yeni kanser vakalarının yaklaşık yüzde 24’ü meme kanserinden oluşuyor. Türkiye’de ise her yıl ortalama 24 binden fazla yeni vaka görülüyor. Uzmanlar, erken tanı ve tarama programlarının yaygınlaşmasıyla bu oranların kontrol altına alınabileceğini belirtiyor.
Unutulmamalıdır ki meme kanseri, erken evrede yakalandığında tamamen tedavi edilebilen bir hastalıktır. Korkmak yerine bilgilenmek ve düzenli kontrolleri yaşamın bir parçası haline getirmek, en güçlü koruma kalkanıdır.
🔎 En çok merak edilenler
Meme kanseri ağrı yapar mı?
Genellikle erken evre meme kanseri ağrısızdır. Ağrı daha çok kist, enfeksiyon veya hormonal değişimlerde görülür. Ancak ağrısız sert kitleler daha risklidir.
Erkeklerde meme kanseri olur mu?
Evet, nadir de olsa (%1 oranında) erkeklerde de meme kanseri görülebilir. Erkeklerin de meme dokusunda sertlik hissettiklerinde doktora başvurması gerekir.
Mamografi radyasyonu zararlı mı?
Mamografide alınan radyasyon dozu oldukça düşüktür ve “ihmal edilebilir” düzeydedir. Erken tanının sağladığı fayda, radyasyon riskinden çok daha yüksektir.
Biyopsi kanseri yayar mı?
Hayır. Biyopsi, kesin tanı için gereklidir ve kanserin yayılmasına (metastaz) neden olmaz. Aksine, doğru tedavi planının oluşturulmasını sağlar.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Lenfoma belirtileri ve tedavisi: Lenf bezlerinde büyüme ne anlama gelir?
Lenf bezlerindeki şişliklerin değerlendirilmesi ve kanser türü olan lenfoma hakkında detaylar. - Türk Kanser Derneği: Erken teşhis hayat kurtarır
Kanserden korunma ve erken teşhisin önemi hakkında toplumsal farkındalık çağrısı. - Cep telefonu, un, şeker, kozmetik kanser yapar mı?
Gündelik hayatta sıkça tartışılan kanserojen riskler ve bilimsel gerçekler. - 40’lı yaşlarda beslenme düzeni: Sağlıklı yaşlanma rehberi
Yaşla birlikte değişen metabolizma ve kanser riskini azaltmaya yönelik beslenme önerileri. - Sigarayı bırakma rehberi: Nikotin bandı ve destek yöntemleri
Kanser riskini artıran sigarayı bırakma sürecinde kullanılabilecek etkili yöntemler. - Kadınlar için özel “kendine iyi bak” tüyoları
Genel kadın sağlığı, wellness ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları üzerine ipuçları. - Obezite kadınlarda neden daha çok görülür?
Kanser de dahil olmak üzere birçok hastalığın riskini artıran obezite ve kadın fizyolojisi. - Safra kesesi taşları: Mide ağrısı diyerek geçiştirmeyin
Meme kanseri tedavisi gören bazı hastalarda dolaylı olarak etkilenebilen sindirim sistemi sorunları.
🔗 Kaynaklar:
- Erdem Sağlık Grubu Basın Bülteni – Op. Dr. Rafail İbayev Görüşleri
- World Health Organization (WHO) – Breast Cancer Statistics
- Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü – Kanser Tarama Standartları
