‘Süper Dadı’ Dr. Yeşim Varol Şen, çocuk yetiştirmede disiplinin nasıl uygulanması gerektiğini, çocukları hayata hazırlarken dikkat etmemiz gerekenleri anlattı.
Röportaj: Dr. Yeşim Varol Şen
Günümüzde anne ve babalar; ‘çocukların psikolojisi’ konusunu epeyce abartmaktadırlar. Bunu çok sık kullanılan bir kavram haline getirdiler. Neredeyse çocukların psikolojisini korumak isterken annelerin psikolojisi bozulur oldu. Annelerimizin en büyük eksikliği; çocuğunun psikolojisi bozulmasın diye her şeye evet demeleri ve çocuğun her istediğini yapmalarıdır.
Çocukların psikolojisi elbette önemlidir ve bunun için de dikkat etmemiz gereken sorunlar var. Örneğin şiddet gibi…
Dr. Yeşim Varol Şen: Şiddet bir disiplin yöntemi değildir
Disiplin deyince, disiplin yöntemine örnek olarak akla ilk şiddet geliyor. Oysa şiddet çocuğun gelişiminde hiçbir sorunu çözmez hatta çocukların özgüvenini yıkar bunun için anne ve babalar çocuklarına asla şiddet uygulamamalıdır. Her aile çocuğu ile sorunlar yaşamaktadır. Fakat en büyük sorun ise bu sorunlarla başa çıkamamaktır. Çocuğa birtakım şeyler öğretmek için onlara yeri geldiğinde kızabiliriz, azarlayabiliriz de fakat asla sinirlenmemeliyiz. Çünkü o bizim akranımız değil. Çocuğun çocuk olduğunu unutmamak gerekir. Eğer bir yetişkin olarak kişi kendine hakim olamıyor ise, çocuğun kendisine hakim olmasını bekleyemeyiz. Dolayısıyla çocuğun olumsuz davranışlarıyla baş etmeyi öğrenmemiz lazım.
Başvuracağımız disiplin yöntemlerinden biri kural koymaktır. Her ailenin ev içinde bir takım kuralları olmalı ve çocuklar doğumdan itibaren bu kurallar çerçevesinde yetiştirilmelidir.
Dr. Yeşim Varol Şen: Kurallar çocukları hayata hazırlar
Kurallar çocukları hayata hazırlamak için uygulanan bir davranıştır. Çocukları birer prens veya prenses gibi yetiştirmek, onların okul hayatına alışmalarını da zorlaştırır. Bu yüzden çocuklara; sorumlu davranmaları, sabırlı olmaları, kurallara uymaları gerektiğini, neye kızıp neye izin verileceğini nasıl davranırsa ödül alacağını öğretmeliyiz. Şunu unutmamalıyız ki kurallar ihtiyaçtan doğar ve kişilerin hayatlarını kolaylaştırmak için vardır. Çocuk evde öğrendikleri ile okuldaki sonra da toplumdaki kurallara uyma becerisini geliştirir. Bunun yanı sıra aşırı kuralcı ailelerimizde var. Dengeyi iyi sağlamamız lazım. Çocuklarımıza kuralları uygularken dikkat etmemiz gereken bazı davranışlar var.
Kararlılık göstermek; Çocukla uzun bir tartışmaya girmeden, arzuladığınız davranışın gerekçesini söyleyip, çocuğun istediğinizi yapmasını belirlemek. Kesinlik; Çocuğa hayır, demiş isek o olmayacak! Süreklilik; Geçen defa hayır demiştim, ısrarının faydası yok. Sakinlik; Ağlaman bittiğinde haber ver, bu konuyu tekrar konuşalım. Ağlayan, öfke nöbeti geçiren, yerleri tırmalayan çocukla o an sözlü iletişimi kesmeliyiz. Aksi halde ağlamasını pekiştirmekten başka bir sonuç elde edemeyiz. Sakinleşmesini beklemeliyiz.
Son olarak ise Ödüllendirme: Aferin, ne kadar güzel toplamışsın odanı gibi.
Ödüllendirme deyince akla maddiyat gelmemeli
Çocuk için en büyük ödül; onları kucaklamak, sevmek ve sevdiğimizi göstermek bunu unutmayalım lütfen. Ödül, çocuğun olumlu davranışlarını arttırır.
Disiplin yöntemlerinden bir diğeri ise ceza dır.Ceza konusunda uzmanlar farklı görüşlere sahipler.Kimisi çocuğa ceza vermenin iyi bir şey olmadığını ve çocuğa ceza vermek yerine ödül vererek amaca ulaşılması gerektiğini belirtirken, kimisi de belli miktarda kontrolü elde tutacak şekilde cezalar verilmeli diyor.
Hayatın içinde hepimiz için belli kurallar var. Örneğin; kırmızı ışıkta geçemiyorsak ve geçtiğimiz takdirde ceza alıyorsak, başkasının eşyasını habersizce alıp kullanamıyorsak aksi takdirde bunun sonuçlarına katlanıyorsak, çocuklara da kurallara uymadığı takdirde gerektiğinde cezalar verilmeli; tabi ki dozunda…
Disiplin yöntemlerinden bir diğeri de, çocuğun davranışlarının doğal sonuçlarını yaşayarak öğrenmesine izin vermek.
Örneğin; odasını toplamazsa televizyon izleme hakkı kazanamaz ya da örneğin; yemeğini bitirmezse meyve suyu hakkı kazanamaz gibi çocuğun davranışının doğal sonucuna katlanması.
Çocuğa uygulanan tüm bu disiplin yöntemlerinin etkili olabilmesi için; çocuğa yaklaşın, ciddi bir yüz ifadesi ile konuşun, göz göze temas kurun, çocuğunuza adını söyleyin, kararlı bir ses tonu ile konuşun, dolaysız basit ve açık bir komut verin, gerektiğinde komutunuzu bir yaptırım ile destekleyin.
Örneğin çocukla iletişimi uzaktan ona seslenerek değil de, yanına gelerek göz göze temas kurarak sağlayın.
Biyografi: Yeşim Varol Şen
Dr. Yeşim Varol Şen, 1974 İstanbul doğumlu. Evli ve bir çocuk annesi. Yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi’nde tamamladıktan sonra Londra’da Temel Davranış Bilimleri ve Terapi Uygulamaları eğitimi, daha sonra Danışmanlık Psikolojisi eğitimleri aldı.
Yaşam Koçluğu, İlişki Koçluğu ve sonrasında geçmiş iş tecrübeleriyle birleştirebilmek amacıyla Kurumsal Koçluk üzerine sertifika eğitimlerini tamamladı. Uzmanlık alanı yaşam koçluğu ve evlilik danışmanlığıdır. Uzmanlar Teoride, Anneler Pratikte ve İlişkinizi Kurtarma Rehberi adlı kitapları 2009 yılında , ‘Hayat, bazen…’ adlı romanı 2011 yılında yayınlandı.
Anne Bebek Dergisi ve Milliyet.com uzman yazarıdır. İlişkiler Atölyesi adlı açık eğitimlerin yanı sıra kurum içi eğitimler ve kurumsal danışmanlık hizmetleri de vermektedir. Tüm dünyada yayınlanan “Super Nany” programının Türkiye versiyonu, aile içi iletişim becerilerini geliştirmeye yönelik reality show “ Süper Dadı” ile TRT 1 ekranlarında izleyiciyle buluşmaktadır.
