Gorki’nin Rus edebiyatının en güzel otobiyografilerden biri olan üçlemesi ‘Benim Üniversitelerim’ ile tamamlandı.
Rus edebiyatının usta kalemlerinden Maksim Gorki‘nin Çocuklum ve Ekmeğimi Kazanırken adlı yapıtlarının ardından Benim Üniversitelerim de Türkiye İş Bankası Yayınları Modern Klasikler Dizisi’ndeki yerini aldı. Böylece yazarın 1913-23 yılları arasında yayımlanan ve Rus dilinde yazılmış en güzel otobiyografilerden biri olarak kabul edilen üçlemesi tamamlanmış oldu.
Gorki’nin Rus tarihinin 19. yüzyıl sonundan 20. yüzyıl başlarına uzanan çok önemli bir dönemine ışık tutan üçlemesi, aslında kendini ve içinde yaşadığı dünyayı anlama ve anlamlandırma çabasının hikâyesidir. Gorki’nin üniversiteleri ona kendi hayatlarının acımasız gerçekliğini öğreten gerçek insanlardır. Toplum dışına itilmiş yersiz yurtsuz aylaklar ve serseriler; açlığı zulmü ve baskıyı, devlet ve kiliseyle ilişkileri sorgulayan devrimciler; kürek mahkûmları gibi çalışan, hayatlarını aklın rehberliğinde yaşamak isteyenlere düşman mujikler bu dönemde yazarın sosyal çevresindeki insanlardır.
Çocukluğundan itibaren yazgısı olan sefil ve hoyrat gerçekliği daha güzel, daha insani bir hayata dönüştürme çabasındaki Gorki, Rus toplumunun devrim öncesindeki umutlarının cisimleşmiş halidir adeta. Okur zorlu hayat yolculuğunda Gorki’ye eşlik ederken, bu yolculuğun farklı duraklarında karşısına çıkan, hayat hikâyesi kadar sıra dışı olan gerçek kişileri de tanır. Bu çok sayıda renkli ve canlı karakter, yazarın sonraki yapıtlarına esin verecektir.
Maksim Gorki (1868-1936)
Asıl adı Aleksey Maksimoviç Peşkov olan yazar, Nijni Novgorod’da doğdu. Edebiyatta sosyalist gerçekçi yaklaşımın öncüsü kabul edilir. Küçüklüğü Astrahan’da geçti. Beş yaşındayken babası ölüp, annesi yeniden evlenince Nijni Novgorod’a dönerek, orada anneanne ve dedesi tarafından büyütüldü. Dedesinin zoruyla sekiz yaşında çalışmaya başladı ve çok sayıda işte çalıştı. İlk romanı Foma Gordeyev 1899’da, Rus devrimci hareketine adadığı Ana adlı romanı ise 1906’da yayımlandı. 1906’da Rusya’dan ayrılarak, yedi yıl boyunca siyasi sürgün yaşamı sürdü. 1921-28 yılları arasında İtalya’da yaşayan Gorki, 1929’da kesin olarak SSCB’ye döndü ve ölümüne dek orada yaşadı. Yazarın diğer önemli yapıtları arasında Küçük Burjuvalar (1901), Tolstoy’dan Anılar (1967) ve Artamonovlar (1925) sayılabilir.
