Çocuğun gelişiminde çok önemli yeri olan baba, hem kız hem erkek çocuk için güvenin simgesi.
Babayla yaşanan ilişki, çocukların kişilik ve cinsel kimlik gelişiminden hayatlarının gelecek döneminde yer alacakları toplumsal rollere kadar pek çok konuda belirleyici oluyor. Uzmanlar ideal baba olmanın 10 kuralını sıraladı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, çocuğun gelişiminde babanın rolünün çok önemli bir yeri bulunduğunu belirterek hem kız hem erkek çocuk için babanın güvenin simgesi olduğunu kaydetti.
Güvenin simgesi baba
Çocuk gelişiminde her ne kadar ön planda olan anne gibi görünse de babaların çocuk için ayrı bir önemi olduğunu ifade eden Öztekin, “Babalar da çocukları ile çok güçlü sevgi ve şefkat bağları geliştirirler. Özellikle erkek çocuklar için baba, kişilik gelişiminde kendisi ile özdeşleştirdiği bir modeldir. Baba güvenin simgesidir. Babayla yaşanan ilişki, ileriki yıllarda erkek ve kız çocukların cinsel kimliklerinin gelişiminde de rol oynar. Erkek çocuk cinsel kimliğini tanımak için babasını örnek alır ve taklit eder. Kız çocukları için ise baba modeli, karşı cinsi tanıması ve karşı cinse karşı tavırları konusunda ipucu verir. İlgili bir baba kız çocuğunun karşı cinse duyduğu güveni arttırırken, çocuğun baba sevgisi ve ilgisini hissetmesi kendine olan güveni de arttırır” diye konuştu.
Baba çocuğun gelişiminde belirleyici!
“Baba ailenin toplumla ilişkilerini kuran bir köprü konumundadır” diyen İhsan Öztekin, “Bu nedenle, çocuğun sosyal gelişiminde ve özgüven kazanmasında önemli rol oynar. Babayla ilişkisi sağlıklı olan, babasından sevgi ve ilgi gören çocuğun kendisi ile barışık, okulda başarılı, arkadaşları ile uyumlu ve liderlik özelliğinin gelişmiş olduğu gözlenir” dedi.
Sert baba algısı çocuğun kişiliğini etkiliyor
Babanın kısıtlayıcı ve cezalandırıcı bir tutum izlediği, çocuğunu kendi kurallarına uyması ve saygılı olması konusunda uyardığı sert baba modelinde tartışmaya yer olmadığını belirten İhsan Öztekin, “Sert baba modeliyle büyüyen çocuklarda iki tip çocuk ortaya çıkıyor. Özerklik duygusu yüksek olan çocuklar babayla güç çatışmasına giriyor, karşılık veriyor, itiraz ediyor. Ters kimlik geliştiriyor. Babanın istediği kişiliğin tam tersini benimseyerek babadan öç alıyor. Özerklik duygusu olmayan, duygularını bastıran çocuk ise arabulucu olmaya çalışıyor ve hep kendinden fedakarlık yapıyor. Duygularını bastırıyor ve ruh sağlığı bozuluyor. Çocuğuna yeterli ilgi sevgi göstermeyen, duygusal yönden ihmal eden otoriter babanın çocuğunda cinsel kimlik bozuklukları, özgüven eksikliği, öfkeli bir kişilik yapısı ortaya çıkabiliyor. Çocuk, kendisini geliştirme kapasitesine sahipse, toplumla sağlıklı iletişim kurabiliyorsa, ailenin yaptığı yanlışları kendisi düzelterek bunu atlatabilir” dedi.
Zayıf baba-kız ilişkisi riskli davranışlara neden oluyor
Kız çocuklarının hayatına giren ilk erkeğin baba olduğunu belirten İhsan Öztekin, “Baba-kız arasındaki ilişki çocuğun gelecekte kadın-erkek ilişkisine bakışını da etkiler. Sadece erkekleri tanımakla kalmaz, aynı zamanda nasıl bir eş seçeceği düşüncesine de sahip olurlar. Kız çocuğunun babası ile kurduğu ilişkinin kalitesi çocuğun sağlıklı ruhsal gelişiminde büyük rol oynar. Bir babanın varlığı ve çocuğu ile kurduğu ilişki önemli bir etkiye sahiptir.
Zayıf bir baba-kız ilişkisine sahip çocuk depresyon, yeme bozukluğu, alkol ve madde kullanımı gibi riskli davranışlara yönelmeye daha meyillidir. Güçlü bir bağ oluşturan sağlıklı bir baba- kız ilişkisinde ise kız çocuğu ileride özgüveni yüksek, kendini rahatça ifade edebilen, liderlik vasfı olan, karşı cinsle sağlıklı ilişkiler kurabilen, hayata karşı daha pozitif bakan, ruh sağlığı kolay kolay bozulmayan birey olarak yaşamını sürdürür” dedi.
Erkek çocuk babanın aynasıdır
Erkek çocuğun babayı taklit ettiğini ve baba ile özdeşleştiğini belirten İhsan Öztekin, “Bu nedenle baba-erkek çocuk ilişkisinde en önemli kural erkek çocuğu yetiştirirken aynaya baktığını unutmamaktır. Erkek çocuk babanın aynasıdır. Bu yüzden önce baba davranışlarına dikkat etmelidir. Babanın erkek çocuğu ile ilişkisinde her zaman için biraz rekabet vardır. Rekabet de bazen güç savaşlarını beraberinde getirir.
Babanın dikkat etmesi gereken, bu güç savaşlarını kişisel almamak ve çocuğun gelişim dönemine uygun davranmaktır. Çocuğu ile empati kurabilmesi, onun duygularını yönetmesine, öfkesini kontrol edebilmesine ve doğru yönlendirilmesine yardım edebilmesi babayla oğul ilişkisinde oldukça önemlidir” dedi.
“İdeal baba” için 10 öneri
Uzman Klinik Psikolog İhsan Öztekin, ideal baba olmanın 10 altın kuralını şöyle sıraladı:
1 – Beraber zaman geçirin. Beraber zaman geçirmeyi de sadece televizyon seyretmek ve sohbet etmek olarak düşünmeyin. Yaşına göre kitaplar okuyun, hikayeler anlatın, oyunlar oynayın. Beraber yapabileceğiniz hobileriniz olsun. Hafta sonlarını birlikte geçirebileceğiniz programlar yapın. Tabii burada çocuğunuzun nelerden hoşlanabileceğini göz önünde tutun. Yaş farkı ne olursa olsun aranızdaki paylaşım çok önemlidir.
2 – Çocuğunuza doğru bir model olun. Kitap okuma alışkanlığı olsun istiyorsanız siz de kitap okumalısınız. Alkol, sigaranın zararlarını anlatarak değil, alkol ve sigara kullanmayarak bu konuda doğru örnek olabilirsiniz.
3 – Disiplini sevgi ile sağlayın. Bu konuda sakin olun ve adil davranın. Çocukların ihtiyacı olan rehberlik ve disiplin cezayla değil, belli sınırlarla sağlanmalıdır. Çocuklarınıza davranışlarının sonuçlarını gösterin ve olumlu davranışlarını ödüllendirin.
4 – Çocuğunuzun özgüvenin kazanmasına yardımcı olun. Kendisini sevdiğinizi ve değer verdiğinizi hissettirin. Onu övün, onunla gurur duyduğunuzu dile getirin. Yanlış ve hata yaptığında yüzüne vurmayın, doğruyu öğretmek için yanında olun. Başkalarının yanında eleştirmeyin. Olumlu yönlerini öne çıkartıp cesaret verin.
5 – Çocukların sevginize ve bunu hissettirmenize çok ihtiyacı vardır. Sözle sevginizi göstermenin yanında fiziksel yakınlık da çok önemlidir. Bedensel temas kurun, ona sarılın. Şefkatle dokunulmak, çocukların hem fiziksel hem de psikolojik gelişimi için şarttır.
6 – Çocuğunuzun annesine saygılı olun, sevgiyle davranın. Çocuğunuzun önünde tartışmayın, kavga etmeyin. Unutmayın ki mutlu bir annenin çocukları sağlıklı ve mutlu olur.
7 – Sizi tanımasına fırsat verin. Örneğin işyerine götürün. Neler yaptığınızı, kimlerle çalıştığınızı, nasıl tecrübeler edindiğinizi, sorumluluklarınızı anlatın.
8 – Sabırlı olun. Öğrenmek her çocuk için ayrı bir süreçtir. Öğretmek zor da olsa sabırla yaklaşın, hevesini kırmayın.
9 – Duygusal yönden kendinizi kontrol edemiyor ve sözel, fiziksel saldırganlık gösteriyorsanız mutlaka profesyonel yardım alın. Çocuğunuz ve eşiniz bu tip davranışlara maruz kalmamalıdır. Bu durum çocuğun psikolojisinde derin yaralar oluşturur.
10 – Babanın görevi asla bitmez. Çocuklar büyüdüğünde ve evden ayrılma zamanları geldiğinde bile babalarının tavsiyelerine ve desteğe ihtiyaç duyarlar. Babalar hayatın her döneminde çocuklarının yanında olurlar, onlar evlenip ayrı bir aile kursalar bile.
