Babası akademik yaşamları ile ilgilenen çocukların, okul hayatında daha başarılı olduğunu biliyor muydunuz? Peki, baba – çocuk etkileşimi arttıkça çocuğun matematik zekasının ve kelime haznesinin yükseldiğini…
Belki anneler biraz üzülecek ama Babalar Günü yaklaşırken babalara haklarını vermek gerekiyor. Araştırmalara göre baba ve çocuk arasındaki bağın kalitesi çocuğun gelişiminde çok önem taşıyor.
Peki, babalar iyi bir örnek olmak, çocuğuyla ilişkinin kalitesini artırmak için neler yapmalı? DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden Uzman Klinik Psikolog Ece Eryılmaz anlatıyor.
Belki haklarında anneler kadar çok yazılmış methiye yok. Çoğu zaman kendilerini çocuklarının gözünde ikinci planda da kalmış hissedebilirler ama bilimsel araştırmalar babaların haklarını onlara teslim ediyor. Çünkü çocukların babalarıyla kurduğu ilişki, kelime dağarcığından analitik zekaya kadar pek çok noktayı biçimlendirmede kritik rol oynuyor.
Çocukların ruh sağlığının gelişiminde babanın rolü
Çocukların ruh sağlığının gelişiminde anne kadar babanın rolünün de çok önemli olduğunu anlatan Klinik Psikolog Ece Eryılmaz, “Babalar ile yapılan bazı yeni çalışmalar, babanın doğum sonrasında devam edecek ilgisinin doğum öncesindeki ilgisi ile bağlantılı olduğunu göstermektedir. Her ne kadar en başından beri kadınların biyolojik ve hormonal olarak anneliğe hazır olduğu bilinse de, bebeğin anne rahmine düşmesi ile erkeklerde de bazı hormonal değişimler olmaktadır.
Buna rağmen erkeklerin bebeği kucağına alır almaz babalık duygusunu hissetmeleri beklenmez. Yapılan araştırmalarda özellikle çocuklarıyla daha çok zaman geçiren, fiziksel temas halinde olan ve öz bakımı konusunda yardımcı olan erkeklerde baba rolünün gelişiminin daha kolay olacağı belirtilmektedir” diyor.
Yapılan araştırmalara göre babanın ilgisi ve yakınlığı ile büyüyen çocukların akademik performanslarının daha yüksek olduğunu anlatan Eryılmaz, “Bazı çalışmalar, babaların çocuklarına akademik yönden ilgi göstermesinin çocuğa; anne ilgisinden daha fazla akademik başarı getirdiğini belirtiyor. Nitekim, bu çocuklarda okula karşı olumlu tutumun, motivasyonun ve bilişsel becerilerin baba ilgisinden yoksun olanlara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Babadan ilgi görmenin çocukların öz güveninin artmasına ve kendi iç kontrol mekanizmalarına doğru orantılı bir katkı sağladığı saptanmıştır. Bazı araştırmalar ise çocukları ile daha fazla etkileşimde bulunan babaların çocuklarının matematik zekalarının olumlu etkilendiğini ve daha geniş bir kelime dağarcığına sahip olduklarını ortaya koymuştur” diyor.
Eryılmaz, “Çocuğun duygusal ve fiziksel ihtiyaçları baba tarafından da karşılanmalıdır. Mesela çocuğa sevdiğini söyleyebilir, sarılabilir, ona gülümseyerek ve şakalaşarak sevgisini somut bir şekilde ifade edebilir. Aynı zamanda onun yaşadığı problemleri dinleyerek, onu yargılamadan birlikte çözüm yolları bulmaya çalışarak ve duyguları hakkında konuşarak iletişim kurabilir.
Bunlar çocuğun kendini değerli görmesine ve güvende hissetmesine yol açar. Ayrıca beslenme konusunda da babaların rolü oldukça büyüktür. Çocuğunu besleyen bir baba aralarında yakın bir ilişki kurulmasını sağlayacaktır” dedi.
Dış dünyanın rehberi baba
Babaların bir diğer önemli rolünün de ev içinde ve dış dünyada bir rehber görevi üstlenmesi olduğuna dikkat çeken Eryılmaz, “Okul öncesi dönemde babanın çocuğu dış dünyaya hazırlamak için fiziksel oyunlar oynamaya teşvik etmesi, bir yandan da çocuğun özerkliğini kazanması için küçük adımlarla özgüven inşa etmesi önemlidir.
Bu nedenle babalar okul öncesi dönemdeki çocuklarına nasıl giyinmeleri gerektiğini, eve gelen misafirleri karşılamayı ve günlük yaşamdaki hayal kırıklıklarıyla nasıl başa çıkabileceklerini öğretebilirler. İlkokul çağında ise çalışmaya teşvik etmek için para yönetimini ya da bir spor / sanat dalını öğretme konusunda destek olabilirler. Kendi okul deneyimlerini anlatabilirler.
Ergenlik döneminde ise babaların ergen ile konuşmak için hevesli olduğunu göstermesi, onun kendisi ve hayat hakkındaki düşüncelerini merak etmesi, hayat tecrübelerini öğüt vermeden anlatması, diyaloglarının sürekliliği yakın ilişki içinde kalmalarına destek olacaktır.
Ev dışında birlikte yapacakları aktiviteler, sosyal sorumluluk projelerine ya da babanın kendi işine bunaltıcı ve yorucu olmadan ergeni dahil etmesi de ergene kendini değerli ve güvende hissettirecektir. Bunların yanı sıra, ergenlik döneminde alkol, madde kullanımı, arkadaşlık ilişkileri, şiddet hakkında da babaların çocukları ile konuşmaları gerekir” dedi.
Babaların kendini kontrol etmeyi öğrenmesinin de kritik rol oynadığını anlatan Eryılmaz’a göre konu hakkında yapılan çalışmalar; yaramaz, üzgün ya da kontrolünü kaybeden çocukların davranışları karşısında sakin bir şekilde davranan babaların erkek çocuklarının daha az saldırgan olduğunu, kız çocuklarının ise arkadaşları ile daha az sorun yaşadığını gösteriyor. Öte yandan, babanın çocuklarına karşı disiplin de sağlaması gerekiyor. Peki, bu nasıl yapılmalı?
Babalar çocuklarına karşı disiplini nasıl sağlamalı?
“Öncelikle babanın kendi duygularını ve beden dilini özellikle ellerini kontrol altına alması gerekmektedir” diyen Eryılmaz, “Çocuğuna bağıran, döven, vuran ya da bir eşyaya zarar veren babalar aslında disiplin vermekte başarısız olup sadece kötü davranışın modeli haline gelir.
Çünkü kontrolü kaybettiklerinde çocuklarının saygısını da kaybederler. Ne yazık ki birçok baba çocuklarını kontrol edemediğinde hüsrana uğrar, kendi öfkesini kontrol edemez ve aslında ne yapacağını da tam olarak bilemez. Baba olmak demek çocukla arkadaş olmak demek değildir.
Çocuğun kendini güvende hissedebilmesi için sınırlara da ihtiyacı vardır. İstenmeyen söylemleri ya da davranışları olduğunda ona fiziksel ya da duygusal şiddet uygulamadan ancak kararlı ve tutarlı bir şekilde, anne ile ortak bir tutumla sınır koyması gerekmektedir” dedi.
İyi baba olmak için bunlara dikkat…
- Sevginizi gösterin:
Çocukların ebeveynleri tarafından istenilmesi, kabul edilmesi ve sevildiğini bilmesi onları güvende hissettirir. Özellikle babaların çocuklarına sarılmaya istekli olmaları ve bu konuda kendilerini rahat hissetmeleri önemlidir. Her gün çocuğunuza ilgi ve yakınlık göstermeniz çocuğun sevildiğini bilmesinin ve hissetmesinin en iyi yoludur.
- Çocuğun annesine saygı gösterin:
Babaların yapabilecekleri en iyi şey çocuğun annesine saygı göstermeleridir. Eğer evliyseniz evliliğinizi güçlü ve canlı tutmaya çalışın. Eğer boşanmışsanız, hala anneye karşı saygılı ve destekleyici olmanız önemlidir. Birbirine saygı duyan anne babalar çocuklarına da güvenli bir dünya sağlar ve böylece çocuk kendini de saygı duyulan ve kabul edilen bir birey olarak görür.
- Çocuklarınızla birlikte zaman geçirin:
Çocuğunuzla vakit geçirdiğinizde, sizin için ne kadar önemli ve değerli olduğunu hissedecektir. Eğer sürekli yoğunsanız ve onunla vakit geçirmiyorsanız, o da sizin söylediklerinizi dinlemeyecektir. Çocuklar çok hızlı büyürler, şimdi kaçırdığınız fırsatlar ve birlikte yapmadıklarınız hem şimdi hem de ilerleyen zamanda çok şeyi de beraberinde götürecektir.
- Onu dinlediğinizi hissetmesini sağlayın:
Özellikle ülkemizde çocuklar ile babanın arasında köprü kurmaya çalışan kişiler annelerdir. Bu yüzden babalar çocuğun yaşadığı problemleri ya da yaptığı davranışları anneden öğrenirler. Çocuklarınızın düşüncelerini veya problemlerini dinleyin ve bunun için zaman yaratın.
- Sevgi ile disiplin verin:
Her çocuğun rehberliğe, disipline ve sınıra ihtiyacı vardır. Ancak cezalara değil. Çocuğun olumsuz davranışlarının sonuçlarının ne olacağına yönelik konuşun ve gerekirse hatırlatma yapın. Olumlu, istenilen davranışlarını ise manevi ödüllerle (sarılmak, aferin demek gibi) pekiştirin. Açık, net, tutarlı ve sakin şekilde sınır koyan babaların çocukları, nerede ne zaman durmaları gerektiğini bilir, sevilen biri olduklarını hisseder ve güvende olduklarını bilirler.
- Rol model olun:
Babaları ile birlikte vakit geçirerek büyüyen kız çocukları erkekler tarafından saygı görmenin nasıl olduğunu bilir ve gelecekteki eşlerini de bu şekilde seçerler. Erkek çocukları ise, hayatta en önemli üç şeyi yani dürüstlüğü, alçakgönüllülüğü ve sorumluk sahibi olmayı babalarından öğrenirler.
- Çocuğunuzun öğretmeni olun:
Babaların hayata yönelik öğreteceği birçok şey vardır. Çocuğa doğruyu yanlışı göstermek, yapabileceklerinin en iyisini yapmaları için cesaretlendirmek ve iyi seçimler yapmayı öğretmek babaların görevidir.
- Birlikte yemek yiyin:
Öğünleri birlikte yemek sağlıklı aile yaşamının en önemli parçasıdır. Bu yemekler sırasında tüm aile üyelerinin birlikte sohbet etme ve paylaşma şansları da olur. Bu zamanlar aslında babaların çocuklarını dinleme, anlama, konuşma ve öğüt vermeleri için iyi fırsattır.
- Çocuklarınıza kitap okuyun:
Günümüzde televizyon, tablet ve telefonlar, bizim olduğu kadar çocukların da hayatını ele geçirmiş durumda. Çocuklar, okuyarak, görerek, yaparak ve duyarak en iyi şekilde öğrenirler. Çocuklarınız daha çok küçük yaştayken onlara kitap okuyun. Büyüdüklerinde kendi kendine okumaları için cesaretlendirin. Onlara okumayı sevmeyi aşılamak kişisel ve kariyer gelişimlerinde ömür boyu katkı sağlayacaktır.
- Unutmayın babaların işi hiç bitmez:
Çocuklar büyüyüp evden ayrıldıklarında bile babalarının öğütlerine ve bilgeliğine ihtiyaçları vardır. Okula gitmek, yeni bir işe başlamak ya da evlenmek. Konu ne olursa olsun babalarının kendi hayatlarında ve geleceklerinde her zaman önemli bir yeri vardır.
