Tuvalet yerine mutfağa mı gidiyorsunuz? Saati çizebilir misiniz? Yakın akrabanın veya sık kullanılan bir eşyanın ismini hatırlayamamak, bunama veya Alzheimer belirtisi olabiliyor. İşte Alzheimer’ın en sık karşılaşılan belirtileri…
Bunama deyince akla ilk gelen bu tür lisan belleğindeki zayıflıkların yanında, çok iyi bilinen bir adresin tarifini yapamamak ya da mutfak yerine başka bir odaya gitmek gibi basit reflekslerin eksikliği, bunamanın erken işaretleri arasında yer alabiliyor. 1 dakikada belirlenen bir harften 14 kelime üretmek, 3 boyutlu bir küp veya istenilen bir saati sayfaya çizmek gibi basit testlerle unutkanlığın seviyesini ve şeklini belirlemek mümkün olabiliyor.
Beyin yaşı testi: Bu test ile beyin yaşınızı öğrenebilirsiniz!
Memorial Şişli Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Türker Şahiner, unutkanlığın teşhis ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Tuvalet yerine mutfağa mı gidiyorsunuz?
Yoğun iş temposu, stres ve teknolojinin günlük hayatın içine girmesi gibi nedenler zaman zaman unutkanlık yaşanmasına neden olabilmektedir. Unutkanlık, Alzheimer ve bunama gibi rahatsızlıklar yakın bir akrabanın ya da sık kullanılan bir nesnenin ismini hatırlayamamak gibi lisan belleği ile özdeşleştirilmektedir. Aslında erken bir bulgu olan lisan belleğindeki bozukluklardan daha önce ortaya çıkan belirtiler bulunmaktadır. Tuvalet yerine mutfak ya da evin farklı bir odasına gidilmesi, çok iyi bilinen hatta rahatlıkla gidilebilen bir adresi tarif edememek gibi 3 boyutlu ortama uyum sağlamaya yarayan reflekslerdeki bozukluklar göz ardı edilmemelidir.
Gözlüğün kaybolması değil buzdolabından çıkması sorun
Zaman zaman sık kullanılan eşyaların kaybolması günlük hayatta herkesin başına gelebilmektedir. Gözlüğün kaybolması veya boyunda asılı olmasına rağmen aramaya devam edilmesinden çok aranan gözlüğün buzdolabından çıkması rahatsızlık işaretidir. Basit testlerle unutkanlığın boyutu ve şekli belirlenebilmektedir.
Saati çizebiliyor musunuz?
Erken dönemde öğrenilen bilgilerin kağıt üzerine çizerken zorlanmak unutkanlığın derecesi ya da rahatsızlığın nedenleri hakkında bilgi verebilmektedir. İstenilen bir saati kağıt üzerine çizerken rakamların dairenin içine doğru dağıtılamaması, akrep ve yelkovan ayrımının yapılamaması, dairenin merkezinin seçilememesi gibi hatalar kişinin bunama derecesini gösterebilmektedir. Aynı şekilde bir küpün üç boyutlu olarak kağıda çizilmesi sırasında ortaya çıkan yanlışlıklar ya da çok uzun sürede çizilebilmesi dikkate alınması gereken işaretlerden biridir.
1 dakikadan 14 kelime üretemiyorsanız unutkanlığınızı kontrol ettirin
İsim belleğindeki unutkanlıkların yanında hafızada bulunan kelimeleri çağıramamak farklı bir belirtidir. Kelimeleri unutmayan ancak kısa sürede hatırlayamayan hastalar için 1 dakika içinde K harfinden kelime üretmesi istenmektedir. Testi uygulayan kişinin kısa süre içinde beynindeki kütüphaneyi güncelleyebilmesi gerekmektedir. 1 dakika içinde panikleyerek 14 kelime üretememek değerlendirilmesi gereken bilgiler arasındadır.
Harf testinde 2 hatadan fazlası sorun işareti olabilir
Özellikle Alzheimer kontrollerinde uygulanan harf testinde; hastadan kendisine okunacak bir dizi harfin içinde sadece “A” harfini duyduğunda elini masaya vurması istenir. 2 veya daha fazla hata sorun işareti olabilmektedir. Her harfte elini masaya vurma refleksi gösteren hareketler daha büyük bir rahatsızlığın işaretidir.
Yer ve zaman unutulması ihmale gelmez
Beyin dakikada binlerce kez, “Ben neredeyim, ne yapıyorum” gibi soruların cevaplarına göre yer, zaman ve kişi üzerinden sistemi kontrol etmektedir. Basit bir testle kişiden hangi yıl ay ve günde olduğu ile bulunduğu şehir gibi bilgiler sorulmaktadır. Yer, zaman ve kişi bilgilerinden birinin yanlış olması bile büyük bir sorunun işaretidir. Bozulma önce zamanda sonra yer bilgilerinde yaşanmaktadır. Kişileri tanımak ve hatırlamakta yaşanan bozukluk sorunun büyüklüğünü ortaya koymaktadır.
İnternet üzerinden yapılabilir
Alzheimer, bunama ve unutkanlık için yapılan bu testler doktorla yüz yüze yapılabileceği gibi internet üzerinden de uygulanabilmektedir. Testlerin mantığıyla hazırlanan 3-4 dakikalık oyunlar kişinin rahatsızlığı hakkında doktora bilgi verebilmektedir. Doktor hasta arası mesafe uzak olsa bile internet üzerinden yapılan bu testler ve anketler ile belli puanlamalar oluşturarak, unutkanlığı hastanın hayatını nasıl etkilediği belirlenebilmektedir. Alzheimer gibi ciddi hastalıklarda belleğin belli aralıklarla test edilmesi önemli olduğundan bu testler erken uyarı sistemi görevi görebilmektedir.
