Çocuğunun cinsel istismarla karşılaşması her anne babanın en büyük korkusu. Uzmanlar ebeveynleri uyarıyor: Çocuğa “Hayır” demeyi mutlaka öğretin! Yaş gruplarına göre cinsel istismara uğrayan çocuklarda davranış değişiklikleri neler?
Çocuklar tam olarak dile getiremese de, istismarın etkilerini bir ömür boyu taşıyabiliyorlar. Acıbadem Bodrum Hastanesi Uzmanlarından Psikolog Seren Öztoprak, yaş kaç olursa olsun cinsel istismarın en zorlayıcı travmalardan biri olduğuna dikkat çekiyor. Peki, istismara uğrayan çocukların davranışlarında ne tip değişiklikler görülüyor?
İstismar, ruhsal olarak çocuğu ömür boyu etkileyen bir travma. Anne babaların da kabullenmekte çoğu zaman zorluk çektikleri, kabul ettiklerinde ise büyük bir yıkım yaşadıkları istismar, her toplumda üstelik toplumun her kesiminde görülüyor. Acıbadem Bodrum Hastanesi Uzmanlarından Psikolog Seren Öztoprak, çocuğun çok dikkatle korunmasına rağmen, bazen istismarcıların çok yakın tanıdıklardan biri olmasının, fark edilmesini zorlaştırdığına dikkat çekiyor.
Bu durumla karşı karşıya kalan çocuklarda işaretler yaş gruplarına göre değişiyor. Özellikle okul öncesi çocukların bilişsel ve dil gelişimleri yeterli olmadığı için değerlendirilmeleri de hem daha farklı hem de daha güç oluyor. Psikolog Seren Öztoprak, cinsel organların çevresindeki değişikliklerden, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına kadar pek çok farklı tıbbi yakınmaların olabileceğini söylüyor.
Korku nedeniyle gizleniyor
Cinsel istismara uğramış çocuk; kendisine inanılmayacağından, başının derde gireceğini düşündüğünden ve istismarcının tehditlerinden korktuğu için istismarcıyı koruma eğilimine gidebiliyor.
Çocuklukta cinsel istismara maruz kalanlar çoğunlukla bu durumu ifade etmenin yolunu arasalar da aile korkusu, utanç ve kaygı nedeniyle yaşadıklarını ailesi ile paylaşmaktan kaçınabiliyor. Hatta bu durumu yıllar sonra bile aile bireylerinden herhangi biriyle konuşmakta zorlanabiliyor. Özellikle de erkeklerin paylaşma olasılığı kızlara göre daha düşük oluyor.
Üç farklı düşünce modeli geliştiriyor
Çocukların sonraki hayatlarında yaşadıkları bu duruma üç farklı biçimde tepki gösterdiklerini anlatan Psikolog Seren Öztoprak şu bilgileri veriyor:
“Kendi kendilerine ‘Ben kurban oldum ve bütün hayatım boyunca kurban olarak kalacağım’ diye düşünebiliyor. Ya da ‘Yeniden kurban olmayacağım ve yaşam kurban ve tacizcilerden oluştuğuna göre ben tacizci olacağım’ diyebiliyor veya ‘Bu deneyimi yaşadığım diğer deneyimlerle bütünleştirebilirim ve ikisi de olmayacağım’ kararını alabiliyor.
Bu durumda doğru kararı alabilmeleri açısından destek çok büyük önem taşıyor. Çünkü çocuklar psikolojik destek almazsa bir ömür boyunca, kişilik bozuklukları, cinsel sorunlar, depresyon ve anksiyete açısından risk altında kalıyor.”
Mutlaka profesyonel yardım gerekiyor
Aile desteği ve güçlü akran ilişkileri psikolojik destek açısından oldukça önem taşıyor. Ancak, cinsel istismara maruz kalan kişilerin yaşadıkları travmatik etki ve bunun sonucunda gelişen psikolojik sorunlar, psikolojik travma modeline dayalı psikoterapi yöntemleri ile ortadan kaldırılabiliyor.
Psikolog Seren Öztoprak, bu nedenle cinsel istismara uğrayan bireylerin, yaşadıkları psikolojik problemlerden kurtulabilmeleri için mutlaka profesyonel yardım almaları gerektiğini belirterek, “Yaşanan cinsel taciz ile ilgili travma çalışması yapılmalıdır. Psikoterapi çalışması ile travmatik etki ve sonucunda oluşan psikolojik problemler kademe kademe azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir” diyor.
Çocuğu korumanın en etkin yolu: önlemek
Bu anlamda, anne ve babalar, eğitimciler, çocuk bakımı ile ilgili kurum çalışanları, hukukçular, emniyet mensupları, sosyal hizmet uzmanları, hastanede çalışan tüm sağlık personelinin istismarın önlenebilmesi için eğitilmesi son derece önem taşıyor. Ancak bu konuda bilinmesi gereken en önemli şey, cinsel istismardan çocuğu korumanın en etkin yolu oluşmasını önlemektir.
Psikolog Seren Öztoprak, bu anlamda, çocuğa kötü, yanlış dokunmanın ne demek olduğu, hayır diyebilmeyi, istismar durumlarını tanımalarını, uygun bir yolla tepki göstermelerini ve böyle bir durumda güvendikleri bir erişkine olayı anlatmalarının öğretilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Yaş gruplarına göre cinsel istismara uğrayan çocuktaki davranış değişikleri
Bebeklik – 4 Yaş:
- Tuvalet eğitiminde bozulmalar,
- Cinsel içerikli sözcükleri kullanmada artma,
- Cinsel organları ile fiziksel olarak aşırı uğraşma,
- Oyunlarında cinsel içeriğin fazla olması,
- Uyku bozuklukları.
4 – 6 Yaş:
- Korku (yetişkinlerden aşırı derecede korkma)
- Cinsel içerikli sözcük ve davranışlarda artma (cinsel organları gösterme, cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş veya açık mastürbasyon)
- Cinsel ilişkiyi ayrıntılı bilme
7 – 16 Yaş:
- Okul başarısında düşme,
- Korku (özellikle yetişkinlerden),
- Depresif belirtiler,
- Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri,
- Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme),
- Cinsel konularla aşırı uğraşma,
- Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel ilişkiye zorlama),
- Aşırı veya açıktan mastürbasyon,
- Evden kaçma veya eve gitmede isteksizlik,
- Kendine zarar verme, intihar girişimleri.
