Kalp-damar hastalıkları, ülkemizde ve dünyada yaşamı tehdit eden en önemli sağlık sorunu olarak ilk sırada yer alıyor.
Kalp hastalıklarının tedavisinde birçok farklı yöntem kullanılırken, bazı hasta gruplarında ameliyat altın standart olarak öne çıkıyor.
Açık kalp ameliyatı olan hastalar, sağlıklarına kavuşsalar da cerrahi sonrası kaliteli yaşam için bazı kurallara uymaları gerekiyor.
Memorial Dicle Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Binali Mavitaş, kalp ameliyatından sonrası iyileşmeyi hızlandıran 8 kural hakkında bilgi verdi.
1- Sigarayı bırakın
Sigara, genel sağlık durumunu bozan en önemli faktörlerin başında gelir. Hastalık veya ameliyat nedeniyle sigarayı bırakan hastaların iyileşmeye yönelik ilk adımı attığı unutulmamalıdır. Hatta sigarayı bırakmakla kalmayıp, sigara içilen ortamlarda bile bulunulmamalıdır.
2- Hasta ziyaretlerini kısıtlayın
Ameliyattan hemen sonra ve iyileşme dönemindeki dikkat edilmesi gereken bir başka konu da hasta ziyaretleridir. Açık kalp ameliyatı sonrasında vücudun savunma mekanizmaları bir süre baskılanır. Bu dönemde, hastanın kendini enfeksiyon kaynaklarına karşı koruması gerekir. Yoğun bakımdan çıktıktan sonraki ilk iki ay mümkün olduğu kadar az ziyaretçi kabul edilmesi önerilir. İlerleyen günlerde ise ziyaretçilerin az sayıda ve ziyaret saatlerinin ise kısa süreli olması önem taşır. Bypass ameliyatı olmuş kişilerin, nezle ve grip gibi bulaşıcı hastalığı olanlarla aynı ortamda bulunmaması gerekir.
3- Ağırlık kaldırmayın, kendinizi yormayın
Kalp ameliyatından sonra uykusuzluk ve iştahsızlık gibi durumlara rastlanabilir, bu tür değişimlerin özellikle yaşlı hastalarda daha sık ortaya çıkar. Bu ve benzeri şikayetler, iyileşme döneminin ardından ortadan kalkar. Ancak bu konuda hastaya düşen birtakım görevler vardır. Örneğin; taburcu olduktan sonra hastanın en az altı hafta sırt üstü yatması, bu dönemde ağırlık kaldırmaması gerekir. Ameliyat sonrası yapılan günlük aktiviteler ve yürüyüşler sırasında da kendini yormaması büyük önem taşır. Çünkü kişinin efor kapasitesi zamanla artar.
4- Göğüs kafesini koruyun
Açık kalp ameliyatlarında göğüs kemiği olarak adlandırılan sternum açılır. Dolayısıyla iyileşme döneminde göğüs kemiği bölgesini korumak gerekir. Bu bölgenin iyileşmesi yaklaşık iki ay sürer. Ameliyat sonrası hastaları ortalama ilk bir-iki hafta oturup kalkarken yardım alması önemlidir. Sağa ve sola yatmak bu dönemde göğüs kemiğinin kaynamasını engellediği için iki ay boyunca sırt üstü yatılması önem taşır. Yataktan doğrulurken, öksürürken ve yürürken göğüs korsesi kullanılarak göğüs kemiği sabitlenmelidir. Göğüs korsesini özellikle yaşlı ve şişman hastalar kullanmalıdır.
5- Varis çorabını doktorun önerdiği şekilde kullanın
Bacaktan toplardamar alınan koroner bypass hastalarının iyileşme döneminde varis çorabı kullanması önerilir. Bu çorap, ayaklarda şişlik olmasını azaltmak ve engellemek için kullanılır. Varis çorabının, sabah yataktan kalkmadan giyilmesi, doktorun önerdiği süre boyunca kullanılması, çorapta kırışıklık veya katlanma olmaması, gece yatarken çıkarılması ve uygun boyutlarda kullanımı büyük önem taşır. Ayrıca çorabı giyip çıkarmak için ihtiyaç halinde yardım alınması gerekir.
6- Yara yerinin temizliğine özen gösterin
Ameliyat olan tüm hastaların en önemli sıkıntılarından biri de kişisel hijyen konusudur. Kalp-damar cerrahisi sonrası hastalarda da benzer sıkıntılar görülebilir. Hastalar ameliyattan bir hafta sonra duş alabilir, ancak banyoda tek başına kalmamalı, yara yerine kesinlikle lif uygulanmamalıdır. Sadece ılık su ve sabun kullanmak yeterli olur. Banyodan sonra ise antiseptik kullanmak ve yara yerini kuru tutmak önem taşır.
7- Beslenme önerilerini dikkate alın
Kalp ameliyatı geçiren hastaların beslenmesine de dikkat etmek gerekir. Yemekler, az yağlı ve az tuzlu olmalıdır. Kırmızı et yerine, derisi alınmış tavuk, hindi veya balık, ana öğün olarak da kepek ekmeğiyle beraber pirinç, fasulye veya etsiz sebze yemeği tüketilmesi önerilir. Yağsız pişirme yöntemlerinin, yani kızartma yerine haşlama, buğulama, fırın veya ızgara tercih edilmelidir. Etlerin yağlı kısımlarının pişirilmeden çıkarılması, yağsız ya da az yağlı süt ve süt ürünlerinin tercih edilmesi, günde dört-beş kez taze meyve tüketilmesi de dikkat edilecek diğer beslenme kuralları arasında yer alır. Tabi, eğer hastanın diyabet ve hipertansiyon hastalıkları yoksa belirtilen beslenme düzenini iyileşme dönemi olan ilk 2 aydan sonra uygulaması gerekir.
8- Doktorun önerdiği şekilde egzersiz yapın
Egzersiz yapmak genel vücut sağlığı için çok önemlidir. Ancak ameliyat sonrası dönemde bunun uygulanışına ve doktorun önerdiği şekilde yapılmasına özen gösterilmelidir. Ameliyatlı hastaların ilk hafta evde istirahat etmesi tavsiye edilir. Ardından dışarıda yürüyüş programının ilk gün 15 dakikayla başlayıp, daha sonra her gün ya da iki günde bir 5 dakika artırılması uygun olur. Yürüyüş yaparken düz yollar tercih edilmelidir. Bu aktivite bağırsak hareketlerini artırdığı için kabızlığı da önler, akciğer kapasitesini yükselterek daha rahat nefes almayı sağlar, ödemin oluşumunu engeller, kilo kontrolünü sağlar ve uyku düzenine yardımcı olur.
