Şöyle doya doya gülmeyi kim sevmez… Gözünden yaşlar gelene kadar kahkaha atmayı. Hele ki birlikte atılan kahkahalar… Peki faydası saymakla bitmeyen gülmenin arkasında yatan bilimsel nedenler ne? Gülmek bazen kötü bir şeyin habercisi olabilir mi?
Gülmek bir hayatta kalma aracıydı… Yüzyıllardır neden gülüyoruz ve gülmek neden faydalı?
Kahkahanın hayvanlarda bir sosyal bağ biçimi ve oyun niyetini ifade etmenin bir yolu olarak evrimleştiği düşünülüyor. Birçok memeli, gıdıklandıklarında ve fiziksel oyunlara girdiklerinde güler. Ancak insanların gülmek için fiziksel bir tetikleyene ihtiyacı yoktur.
ABD’deki Grinnell College’dan bilişsel psikoloji profesörü Janet Gibson, gülmenin insanlarda bir iletişim sinyali olarak evrimleştiğini anlatıyor:
“Yüzlerce yıl önce gülmek insan grupları bir arada tutan yapıştırıcıydı. Gruba ‘Her şey yolunda, rahatlayabiliriz; gergin olmaya gerek yok, etrafımızda bir tehdit yok‘ mesajı veren bir sinyaldi. Dolayısıyla insan grupları için çok iyi bir hayatta kalma aracıydı. Beynin yüzyıllar boyunca bu bağlantıları koruduğuna ve bu nedenle şimdi de rahatlatıcı, komik, eğlenceli bir şey duyduğumuzda güldüğümüze inanılıyor.”
Britanya’daki University College London’dan bilişsel nörobilim profesörü Sophie Scott gülmenin nörolojik sürecini şöyle açıklıyor:
“Gülmeye başladığınızda göğüs kafesinizde hızlı şekilde büyük bir kasılma yaşanır. Bu kasılmalar havayı iter: Ha ha ha. Ses çıkarmanın çok ilkel bir yoludur. Beyinde dolaşımda olan endorfinde değişiklikle ilişkilendirilir.”
Bu da insanda ağrı kesici hissi yaratır. Güldüğünüzde adrenalin seviyeleriniz düşer, daha uzun zaman çerçevesinde de stres hormonu seviyenizi düşürür. Böylece gülmek modunuzu yükseltebilir, strese karşı fiziksel ve duygusal tepkileriniz daha az yoğun hale getirir.
Birlikte gülen çiftler birlikte kalır
ABD’deki California Üniversitesi’ndeki 1989’da başlayan 150’den fazla uzun süreli ilişkisi olan çift üzerine yapılan uzun süreli bir araştırma, kahkahanın insanları bir arada tutan yapıştırıcı olduğunu ortaya koydu. Psikoloji profesörü Robert Levenson liderliğindeki çalışma ekibi, memnun çiftlerin memnun olmayanlardan daha fazla güldüğünü gözlemledi.
Gibson gülmeyi ecza dolabınızda bedava bir ilaca benzetiyor. Gibson’ın anlatımıyla gülmenin bir başka faydası da şu: Güldüğünüzde daha çok oksijeni içinize çekiyorsunuz. Böylece beyninizdeki hücreler daha çok oksijen alıyor.
Gülme ihtimaliniz başkalarıyla birlikteyken yalnız olduğunuz zamana kıyasla 30 kat daha fazla, ABD’deki University of Maryland, Baltimore County araştırması böyle söylüyor. Ayrıca bulaşıcı da… Başkasını gülerken gördüğünüzde sizin de gülme olasılığınız yüksek.
Kahkahanın karanlık tarafı
Gülmenin faydaları bol ancak karanlık tarafı da var. Uygunsuz kahkahalar bazen bilişler olarak bir şeylerin yanlış olduğunun da göstergesi olabilir. Bir araştırmaya göre uygunsuz anda gülmenin demansın erken belirtisi olabileceğini ortaya koydu.
