Yeme bozuklukları, sağlığımıza zarar verecek kadar beslenmemek veya aşırı yemek yeme davranışlarıdır. Dünya nüfusunun neredeyse yüzde 10’ununu etkiler ve ihmal edilmesi durumunda ölümle sonuçlanabilecek bir durumdur.
Yeme bozuklukları farklı nedenlerle ortaya çıkmaktadır. En çok görülen iki nedeni ise; düşük benlik algısı (kişinin kendini yetersiz, değersiz algılaması) ve duygusal problemler. Genel olarak kişiler az yiyerek veya tıkınırcasına beslenerek duygularını ve hayatlarını kontrol etmeyi amaçlarlar.
En sık görülen yeme bozukları ise:
- Anoreksiya Nervoza
- Blumiya Nervoza
- Ortoreksiya Nervoza (sağlıklı beslenme takıntısı)
Sizler için bu yazımda ilk olarak Anoreksiya Nervoza‘dan bahsedeceğim.
Anoreksiya nervoza yemek yememek, çok az uyumak, yemekten ve uykudan fazla enerji toplamadan bir hayatı sürdürmeye çalışma belirtileri gösteren özellikle genç kadınlarda ve ergenlerde görülen psikolojik bozukluğun en belirgin etkileri beden ve zihin üzerinde görülmüştür.
Bu hastalığın en önemli sorunu çok aşırı zayıf olma obsesyonu ve gerçek olmayan bir hayali kilo alma korkuş, bu hastalığın en önemli belirtisidir. Kişiler yaşamlarını sürdürebilmek için yaşayabilecekleri en düşük kalorili besinleri tercih ederek hayatlarını sürdürürler.
Bu hastalığın en riskli dönemi ergenlik çağıdır. Genelde bu sürecin ergenlik döneminde başladığı söylenir ancak çok nadir de olsa daha erken, ya da ileri yaşlarda da rastlana bilir.
Günümüzde zayıflık bir öncelik olarak bakılan ve dikkat edilen bir düşünce yapısı olmuştur. Zayıf olmanın, “güzellik, başarı, mutluluk, ve çekiciliği” temsil ettiği şeklindeki toplumsal baskıların, kişilerin düşünce yapılarını bulandırarak diyete, egzersize, estetiğe yönlendirdiği görülmüştür. Dünya çapında sunulan ‘ideal’ beden algısı ile kişilerde oluşan kilo fobisi ve beden memnuniyetsizliği oluşturulmaktadır. Yeme bozukluklarının daha fazla izlendiği alanlar Oyuncu, balerin, manken, güreşçi, atlet gibi beden biçiminin önemli olduğu meslek gruplarında ön planda olduğu görülmektedir.
Ünlüler başta olmak üzere pek çok kişinin sosyal medya hesaplarında paylaştıkları fotoğraflar üzerinde oynamalar yapılarak; çeşitli inceltici, boy uzatıcı, pürüzsüzlük gibi değişiklikler kişiler tarafından beğenilme ve güzelliğin o şekilde olduğuna inanma ve kendini eleştirme gibi sorunların oluşmasına sebebiyet vermektedir.
Genelde bu hastalığın başlangıcı psikolojik sorunların beraberinde getirdiği kişilerin diyet yapma düşüncesiyle oluştuğu ve zamanla önüne geçilemeyen ve kontrol edilemez bir hale almasına sebebiyet verir. Cinsel yönden çekici olmak için çok zayıf olmak gerektiğini düşünen, sosyal baskı, stres, Boşanma, taşınma, okul değiştirme veya sevilen birinin kaybedilmesi gibi zor deneyimler atlatmak, cinsel anlamda büyümenin ergenlerde getirdiği kafa karışıklığı, kişilerde bir sorun haline gelmiştir.
Bu hastalar araştırıp belirttikleri gıdaları tespit ederek gıda alımını oldukça kısıtlarlar. Aşırı derecede enerji harcar, delice egzersiz yaparlar. Günün büyük kısmında gıdayı sorun haline getirip çok fazla düşünür, planlar yapar, yemek tarifleri geliştirip toplar, ayna karşısında saatlerce zaman geçirir, sık sık tartılır, gizli gizli ya da tıkınırcasına yer sonra pişmanlık duyup kusabilirler. Başka gündemleri neredeyse yoktur. Arkadaşlarından, etkinliklerden, topluluktan uzaklaşırlar. Kilolu olduklarını düşündüklerinde bu düşünce onları mutsuz eder ve kendilerini eve kilitlerler. Yemek yerken lokmaları küçük parçalara bölme, uzun uzun çiğneme, yemekli davetlere gitmeme ya da tok gitme, dikkat çekmemek için bol bol yiyip yedikten sonra gizlice kusma görülebilir.
Tedavi süreci bir uzman psikiyatri öncülüğünde, hastanın durumuna karar verilip ona göre ilerlemektedir. Kesin bir ilaç tedavisi yoktur zaten asıl tedavi ilaç kullanımı değildir. İlaçlar artı olarak psikoterapi ile birlikte kullanılmalıdır. İlaç tedavilerini psikiyatrlar düzenler. Diğer tıbbi sorunlarda ilgili branş hekimleri hastada tedavi uygularlar. Aile ile konuşup beraber işbirliği ve ailenin tedaviye olan desteği ile doğru katılımı önemlidir.
Bir sonraki yazımda “Blumiya nervoza ve Ortoreksiya nervoza” (sağlıklı beslenme takıntısı) yeme bozukluklarından bahsedeceğim. Sağlıcakla kalın…
