Çocuklara sorular sormak, yaptıkları şeyler ve bunların başkaları üzerinde ne gibi etkileri olduğu hakkında düşünmelerine yardımcı olarak onları sağlıklı davranışlara yönlendirmenin bir yoludur.
Çoğu zaman soru biçiminde olan pek çok nazik hatırlatma alan çocuklar, davranışları yapmadan önce düşünme yeteneğini geliştirirler.
Yeni yürümeye başlayan bir çocuk oyun arkadaşının oyuncağını alırken veya 5 yaşındaki bir çocuk sevmediği bir atıştırmalıkları yere fırlatırken aileler için sabırlı ve sakin kalmak zor olabilir. Davranışlarına hızla son vermek için çocukları cezalandırmak cazip gelebilir; ancak ceza genellikle çocuklara daha iyi alternatif davranışlar hakkında çok az şey öğretir ve duygusal zarar verme riskini taşır.
Bir çocuğun davranışı bir soruna neden olduğunda şu soruyu yöneltebiliriz:
Örneğin, evde koşarken bir lambayı devirmiş olabilir. Burada ne oldu? sorusu çok etkili bir soru olacaktır. Soruyu sorduğunuzda cezalandırılacağından korkmaması önemlidir; çünkü bu korku çocuğun düşünme yeteneğini sınırlayabilir. Çocuğun ebeveynle ilişkisi yumuşak olursa ve onun hatalarından ders alması konusunda ebeveyn sabırlı olursa çocuk korkmayacaktır.
Pek çok ebeveyn, eğer onları cezalandırmazsak bir çocuğun yaptığının yanına kalacağını düşünür; ancak davranış hakkında düşünmek, cezanın sağlayacağından çok daha iyi davranışların gelişmesini sağlar.
Bir eylemden önce soru sormak da iyi davranışları teşvik etmenin mükemmel bir yoludur. Örneğin, bir çocuğu dışarı çıkarmak için giydirirken “dışarısı soğuk mu olacak? sorusunu yöneltmek, ona paltosunu giymesini söylemekten daha yararlı ve düşündürücüdür.
Çocuğa davranışı hakkında soru sormak, davranışı olduğu gibi durdurabilir ve onun bu konuda düşünmesini sağlayabilir. En güçlü ve düşündürücü sorular, evet veya hayır cevabından fazlasını gerektiren sorulardır.
İşte bazı örnekler:
- Evde koşarken ne gibi sorunlar yaşanıyor?
- Kız kardeşinin bebeğini elinden alırsan ne olur?
- Masada kolayca dökülebilecek ne görüyorsunuz?
- Dişlerini fırçalamak neden sağlıklıdır?
- Mağazaya giderken aklına gelen iyi davranış fikirleri nelerdir?
Çocukları sorgularken ifade ettiğimiz duygular çok önemlidir. Çocuklar onlara ne zaman kızdığımızı bilirler. Eğer öfke ya da kızgınlık gösterirsek, endişe ya da korku hissedebilirler ve işte o zaman ellerinden gelenin en iyisini yapmayabilirler. Ancak bu yol gösterici soruları sorarken sakin ve sıcak kalabilirsek, sıkıntı veren davranışların daha çabuk sona erdiğini ve daha az yaygın hale geldiğini göreceğiz.
Çocuklara açık uçlu sorular sormak bir sohbeti başlatır, bir ilişki kurar ve hatta çocukların beyinlerinin gelişmesine yardımcı olur. Onlara nasıl davranmak istedikleri hakkında düşünmelerine yardımcı olan, derinlemesine düşünmeyi destekleyen ve zaman içinde öz kontrolü artıran açık uçlu sorular sormak gelişimleri için kaçınılmazdır.
Unutmayalım! Çocuklar, bizden çok daha iyi soru sorma becerisine sahipler. Dolayısıyla çocuk merakımızı koruyarak, o merak duygusunu yaşayarak güçlü soruları çocuklarımıza sorabileceğimize inanıyorum. Tabii pratik yaparak, deneyerek ve ancak ondan sonra bunun rutin bir davranış kalıbı haline gelmesini sağlamalıyız.
