Mesele sadece futbol meselesi olmaktan çıkmış, her alanda olduğu gibi, yıkan, bozan, asalak olan, işbirlikçi ve yerine koyduğu şeyin üretilen değil taklit edilen bir şey olma meselesi haline gelmiştir. Türkiye genç nüfusuyla Avrupa’da ilk sıradayken nasıl oluyor da 3 milyonluk Almanya, Türklerden bu kadar ‘en iyi’ oyuncuyu bulabiliyor?
Ekonomiden, eğitime, sağlıktan tamamen yok edilen sanata, her şey de olağan üstü bir bozma, yok etme, talan ve önü sonu belli hesaplanmamış bir yerine ikame etme durumu var. Bazı olay ve olgularda “gerici ve piyasacı” tanımlamasının dahi yeterli olmadığı “kaotik ve gözü dönmüş kendiliğinden ama aynı zamanda da sistematik” bir yaşam biçimi var.
Endüstriyel futbol dediğimiz, acımasızlığın, sömürünün ve bir tüketim malzemesi olarak futbolun piyasacı organizasyonunun odaklandığı ki temel vardır; Yarışmak ve hep kazanan olmak. Yarışmak ve özellikle de kazanmak için daha iyi olmak gerekliliği, daha iyi olmak için de daha iyileri bulmak ve daha iyi bir takım olmak kaçınılmaz bir gerçekliktir.
Eğer böylesi bir futbolun içinde olmak istiyorsanız, belki finansal açıdan “ekstra kirli” bir futbolu reddedebilirsiniz ama kapitalist tüketim ekonomisinin dayattığı bazı olguları kaçınılmaz olarak kabul etmek zorundasınız.
İşte bu “en iyileri seçmek”, “en iyi ve/veya kazanan takım” olmak meselesi sözünü ettiğimiz kapitalizmin/tüketim futbolu olgularından en ehven-i şer olanıdır.
Lakin yetmez. Daha iyileri bulmak bir ön koşul olduğu kadar bazı zorluklar da yaratır.
İşte bu zorluklardan ikisi:
En iyileri bir araya getirdiğinde iyi bir bütün/takım yaratabilmek zorluğu,
Ve en iyileri bulmak, seçmek ve yoksa “yetiştirmek” zorluğudur.
Türkiye İzlanda’ya yenilirken olaya sadece bu açıdan bakmak dahi yeterince açıklayıcıdır. İzlanda’da hiçbir oyuncu en iyi değil. Dünya endüstriyel futbol ölçeğinde ise “en iyi” neredeyse hiç yok. Ama oyun düzeyleri uluslararası açıdan kendilerini gruplardan çıkacak denli kabul ettirmeye yeterli. Peki, neden?
İşte Türkiye’nin sınıfta kaldığı, çözemediği ve belki de futbolda “postmodern aşiret ve ağalık” sistemi yüzünden çözmek istemediği sorunsal budur. Bu konunun cevabı bir futbol kişiliği, stili ve ekolü ile futbol altyapıları sistematiğinin kurumlaşmamış olmasıdır. İzlanda bunu 20 yıl öncesinden başlayarak çözdü. Bundan böyle artık İzlanda futbol olarak bizden hep ilerde olacaktır ve olmalıdır da. Çünkü bilim ve bilimsel olan şey hep doğrudur.
Türkiye bu açıdan ikinci hatta üçüncü sınıf bir ülkedir.
Geldik en iyileri bulmak meselesine. En iyileri bulmak, bulduğunda da onları oynatabilmek önemlidir.
Türkiye 80 milyona varan ve genç insan nüfus açısından Avrupa’da birinci olan nüfusuyla kocaman bir ülkede futbolun “en iyilerini” bulamazken, nasıl oluyor da 3 milyonluk Almanya’daki Türkiye nüfusundan bu kadar “en iyi” oyuncuyu bulabiliyor? Bu gerçek bile bu ülkede futbolun iflası değilse nedir? Onlar bizden? Onlar Türk ırkçılığı ve ikiyüzlülüğü bir tarafa, asıl meselenin kulak ardı edilerek, bu toplumu ve ülkeyi birçok konuda olduğu gibi futbolda da asalak haline getirmektir.
2014 yılı itibari ile süper lig takımlarının kadrolarında Almanya’da yetişmiş en az 64 futbolcu bulunurken, başka ülkelerde doğmuş ve futbol eğitimi almış en az 35 oyuncuyla birlikte bu sayı yani “ithal Türkiyeli oyuncu” sayısı 100’ü geçmektedir. Bu rakamlara futbol terbiyesini ciddi olarak dışarda almış ama uzun zamandır Türkiye’de olan bazı futbolcular dahil değildir. Bu sayı 2016 yılı itibar ile çok daha artmış durumdadır. Son 10 yılda Türkiye futbolu Almanya futbolundan futbolcu olarak beslenme yolunu seçerken futbol olarak asla beslenmeyi seçmemektedir. Çünkü futbol olarak beslenmek demek emek, özveri ve üretkenlik ve elbette süreç gerektirmektedir.
Türkiye ulusal futbol takımının en son İzlanda karşısında yer aldığı ve 2-0 yenildiği takımdaki oyuncuların Almanya ve yabancı ülke kaynaklı olmalarına ilişkin sayılarına bakıldığında “futbolcu asalaklığı” konusunda geldiğimiz boyut ortadadır.
Bu saptamadan dolayı ırkçı bir ikiyüzlülük içine düştüğümüz sanılmasın. Elbette farklı ülkelerde doğan, yetişen oyuncular kendilerini ait hissettikleri ülkelerin ulusal formaların giyebilirler. Bu sporcular açısından bir sorun ya da tartışma teşkil etmez. Ama sözünü ettiğimiz şey ulusal takım diye tanımlanan bir şey olunca, bu da “milli ya etnik” temelden uzak ama kendi yetiştirdiğin ve ürettiğin değerleri ifade eden bir olgu olunca, ister istemez emek vermeden karşılık beklemek anlamında eleştiri konusu olması lazım değil midir?
Gelelim diğer konuya. Yukarıda sözünü ettiğimiz en iyileri bulmak, yetiştirmek bir araya getirmek ve bir bütün oluşturmaktan söz etmiştik. Türkiye’de olması gerektiği gibi kişisel ve ilkel nedenlere bağlı olarak bulamadığımız ve yetiştiremediğimiz ortadadır. En iyileri yurtdışında yetişmişlerden buluğ bir araya getirmek ise başka bir sorunla karşı karşıya kalmak demektir.
İyi futbolcular için iyi takım yaratmak yeterli değildir
Bu sorun bir araya getirdiğiniz bu gençleri nasıl oynatacaksınız sorunudur. Çünkü iyi futbolcuların bir araya gelmesi iyi bir takım yaratmak için yeterli değildir.
Neredeyse tamamı yurtdışında oynayan ülkelerine döndüğünde ülkelerinin futbolunu oynama becerisine sahip yüzlerce oyuncu var dünyada. Ama onların neredeyse tamamının ülkelerine ait bir futbol kültürler, anlayışlar ve ekolleri var. Ve ikincisi söz konusu oyuncuların çoğu ilk futbol teknik ve taktik eğitimlerini folklorik olarak ülkelerinde almış oyunculardır.
Türkiye’deki durum öyle değildir.
Türkiye’deki uygulama, yabancı oyuncuları getirip Fatih Terim adlı şahsın kişisel egolarına ve emir komutasına verilmiş koca bir ülke futboluna teslim etmekten ibarettir. Gelen futbolcular sadece köken olarak Türkiyeli ya da Türk’tür o kadar. Futbolları, dilleri ve kültürleri Türkiyeli ve Türk değildir.
Elbette futbolun tekniği evrenseldir. Belki taktiği de öyle… Ama futbol tekniğinin ve özellikle taktiğinin kullanımı her zaman yereldir. Zaten bu yüzdendir ki; Kıta ve ülke futbolları birbirlerinden farklılıklar gösterirler.
Almanya’dan bulup getirilen, getiremediklerinize ya da gelmeyenlere de “kansız” diye küfürler edilen bu futbolcuları uluslararası düzeyde nasıl oynatacaksınız?
Oynatmanız için evrensel ve kabul görmüş bir oyun şematiğinizin yani karakterinizin olması gerekir. Aslında bu getirdiğiniz çocuklara oyun şematiğini ve akışını verin onlar oynarlar. Ama öyle değil işte. Çünkü oyunu yöneten teknik adamınız tam bir oryantalist. Ne zaman ne istediğini kameraya, duruma ve ruh haline göre değiştiren birisi. Örneğin sizden aynı anda asla bir araya gelmemesi gereken iki taktik davranışı uygulamanızı isteyebilir. Ya da yarım saat önce istediğinin tam tersini el, göz ve mimikler ile istemediğini ima edebilir. Bu durumda grubun ritmi ya da gelenlerin verimi diye bir şey kalmaz tabi ki.
Bunları belirleyen taktik antrenmanlardaki akılcılık, öğrenmenin sağlanması ve değiştirlebilecek olanların dahi hesaplanarak kodlanmış olmasıdır. Bu elbette önce fundemental bir beceri altyapısı da gerektirirken, üst yapılarda da taktik antrenmanların kalıcılığı, akılcılığı ve bünyenize uygunluğu ile de ilgilidir.
Ayrıca Almanya ağırlıklı olarak getirdiğiniz oyuncuların içine bazı oyuncuları monte etmeniz gerekiyor. Seçtiğiniz bu oyuncular da taktik bütünlük açısından çok yakın ya da uygun oyuncular olmayabiliyorlar. Bu durumda da ortaya orkestrasyonu yani uyumsal bütünlüğü olmayan bir takım çıkıyor.
Sonuç olarak geldiğimiz nokta futbolda asalaklığın tıkandığı noktadır. Dili aynı olmayanların futbolu aynı olabilir. Ama futbol dili aynı olmayanların oyunu aynı olmamaktadır.
Yirmi yıl önce kendine özgü ama aynı zamanda evrensel bir futbol devrimi başlatan, futbolu toplumsal bir kültürleme süreci olarak gören, yine futbolu kişi ya da kişilerden hareketle değil, kolektivizmin bir başarısı olarak kabul eden bir anlayışla yola çıkan ve nüfusu sadece en fazla 400.000 olan İzlanda’nın gerisine düşmüş olmamız şaşırtıcı değildir. Doğaldır, hatta olması gerekendir. Çünkü doğru ve bilimsel olan her zaman haklıdır.
Arda Turan ile Fatih Terim arasındaki buzdağı
Yabancı kontenjanı uygulaması Türk futboluna ne getirdi?
Türk Futbolu Mutlu Günlerine Nasıl Dönebilir?
