Uçak korkusu nedir? Uçuş korkusu nasıl yenilir? Türbülans tehlikeli mi? Uçak motoru arızalanırsa ne olur? Yıldırım çarparsa ne olur? İşte uçak ve uçuş hakkında en çok merak edilen sorular…
Uçak korkusunu yenmek için 11 öneri
Psikiyatrist Yrd. Doç. Dr. Rıdvan Üney uçuş fobisiyle baş edebilmenin yollarını şöyle sıraladı:
1. Uçuş tarihinden önce havaalanını ziyaret edin
Gözlem yapın. Birçok kişi havaalanına gitmeden uçak fobisi yaşayabilir. Böyle durumlarda uçuş gününden önce havaalanına gidip, insanları gözlemlemek ve onların ne denli rahat olduklarını görmek kişinin korkularını yatıştırır.
2. Uçak iniş kalkışını seyredin
İmkânınız varsa uçakların iniş kalkışını seyredin. Bu durum tehlike algınızı yatıştıracaktır. Seyretmek durumu sıradanlaştırır ve önemsizleştirir.
3. Öncelikle kısa seyahatler seçin
İlk uçuş için bir saati aşmayan seyahatler tercih edilmelidir. Korkuyla yüzleşmek ve sürenin kısalığı kişinin kendine olan güvenini artıracaktır.
4. Gece uykusuz kalmanız olumsuzluk yaratmaz
Uçuş öncesi uykusuz olmanız sakıncalı değildir. Hatta seyahat sırasında uykunuz gelir ve uyuyabilirsiniz. Bu da rahat seyahat etmenizi sağlayabilir.
5. Uçuş ekibini gözlemleyin
Uçuş esansında kabinde bulunan ekibin rahat tutumları gerçekçidir. Dolayısıyla bu durum yolculuğun emniyetli bir şekilde geçtiğini gösterir. Kaygılarınızı azaltır.
6. Müzik dinleyin ya da film seyredin
Seyahat esansında müzik dinlemek veya film seyretmek hem ilginizi dağıtır hem de iyi zaman geçirmenizi sağlar.
7. Kaygınız çoksa uçuş ekibinden yardım isteyin
Kaygılı olduğunuzu uçuş ekibine söylediğinizde sizi rahatlatacak bilgileri verirler. Aynı zamanda teskin edici tutumları yardımcı olacaktır.
8. Pilotlarla görüşebilirsiniz
Uçağa binerken pilotla görüşüp uçak ve seyahatin nasıl geçeceği konusunda bilgi alabilirsiniz. Bu konuda birçok pilot yardımcı olacaktır.
9. Türbülansın az olduğu rotayı seçin
İlk uçuş denemesi yapacaksanız, uçakta sarsıntının az olacağı bir seyahati tercih edin. Bu konuda internette bolca bilgi bulabilirsiniz.
10. Nefes egzersizi yapın
Seyahat esnasında korkunuz artarsa nefes egzersizi yapın. Nefes egzersizi; on kere burnunuzdan yavaşça nefes alıp, bir süre nefesi tutup, yavaşça nefesinizi boşaltmak şeklindedir.
11. Koltuk seçimine dikkat edin
Genelde uçaklarda diz mesafesi dardır. Bu nedenle ilk uçuşunuz da acil çıkış kapısının olduğu koltukları tercih edin. Bununla birlikte koridor tarafında oturmak da daha rahat hissettirir.” (İHA)
Uçuş ile ilgili en çok merak edilen sorular
Türbülans nedir?
Deniz yolculuğu sırasında, deniz üzerinde oluşan dalgalar ve araba kullanırken yolda karşılaştığımız engebeler ne ise, hava yolculuğu esnasında rüzgarların oluşturduğu düzgün olmayan hava akımına türbülans denir.
Türbülans tehlikeli mi?
Türbülans, uçuşun olağan bir parçasıdır. Aşırı türbülansın olduğu durumlarda pilot, rotasını daha uygun bir rotaya ayarlar. İnsanlar türbülansın tehlike ile aynı anlama geldiği konusunda kendilerini şartlandırmış olduklarından, uçuşun rutin bir parçası olduğu realitesini kabul etmede sorun yaşamaktadırlar. Türbülans, uçağa da yolcularına da zarar vermeyecektir.
Hava boşluğu nedir?
Hava boşluğu diye birşey yoktur. Rüzgarın hızının ve yönünün değişmesiyle oluşan bir durumdur ve sanki uçağın uzun mesafelerce düşüyormuş hissine kapılmanıza neden olduğu için halk arasında böyle bir ifade ortaya çıkmıştır.
Yağmur ya da kar motorları durdurabilir mi?
Uçak motorları, uçaklarda kullanılmaya başlanmadan önce çok yoğun testlerden geçirilir. Bunlardan bazıları, su ve buz testidir. Bu testleri başarıyla geçemeyen hiçbir motor, uçaklarda kullanılmaz.
Uçakların bakımları düzgün yapılıyor mu?
Uçakların bakımları, ilgili uçağın eğitimini almış ve bir dizi sınavdan geçerek uçağın sertifikasına sahip olmuş, yetkin, uzman ve deneyimli uçak teknisyenleri tarafından, dünya havacılık bakım kurallarına göre yapılmaktadır.
Pilotlara ne kadar güvenebiliriz?
Pilotlar, askeri, deniz ve hava kuvvetlerinden olduğu gibi genel havacılık ve pilotaj okullarından gelebilmektedirler. Havayolu şirketlerinde çalışacak pilotların tamamı, tüm dünyada standart olarak uygulanan teorik ve pratik eğitimleri alarak, görmüş oldukları eğitimlerin bütün sınavlarından geçmek zorundadırlar. Pilot olarak göreve başladıktan sonra da pilotluk becerilerini ölçme ve geliştirme adına her altı ayda bir tazeleme eğitimine, akabinde de sınavına tabi tutulmaktadırlar.
Uçağa yıldırım çarparsa ne olur?
Yıldırım çarpmasından dolayı oluşan uçak kazaları çok eskilerde kaldı. Günümüz uçakları hafif ve iletken bir malzeme olan alüminyumdan yapılırlar. Yıldırım çarpması sonucu, yıldırımın aktardığı, uçak gövdesinin bir ucundan giren akım diğer uçtan dışarı çıkar. Günümüzün bazı uçakları, elektriği alüminyum kadar iyi iletemeyen hafif ve oldukça sağlam kompozit malzemelerden üretilirler. Kompozit malzeme kullanılan bu tip uçaklarda da, yıldırım çarpması sonucu oluşacak elektrik akımını uçaktan atabilmek için gövde üzerine, uçağı kafes gibi saran iletken bir malzeme yerleştirilir.
Uçak havadayken yakıtı bitebilir mi?
Kalkış yapılan meydan ile iniş yapılacak meydana olan uzaklık, uçuş sırasındaki rüzgarlar, inilecek meydandaki hava koşulu ve inilecek meydanın hava trafiği göz önüne alınarak, uçağa alınacak yakıt miktarı hesaplanır. Bununla birlikte iniş gerçekleştirmek istenilen meydanın o anki hava koşullarının inişe uygun olamayabileceği veya meydanın herhangi bir sebepten dolayı inişlere kapatılabileceği de göz önünde tutularak, yakın civardaki bir meydan alternatif olarak seçilir. Bu hesaplamalar da yapılarak, uçağa 30–45 dk süresince fazladan uçuş sağlayabilecek ilave yakıt alınır.
Havadayken uçağın bir motoru arızalanırsa ne olur?
Uçakların üretimi sırasında performans ve dizaynla ilgili tüm hesaplamalar, oluşabilecek arızalar göz önünde tutularak yapılır. Bu sebeple uçaktaki güvenliği ve uçabilirliği tehlikeye sokabilecek tüm sistemlerin birden fazla alternatifi bulunmaktadır. Bunlardan biri de motorlardır. İki motorlu, bir yolcu uçağını ele alırsak; bir motorun uçuş sırasında arızalanması halinde, diğer motor, uçuşun devamı için yeterlidir. Buna rağmen, pilotlar, güvenliği tehlikeye sokmamak adına, uçağı yakın ve en uygun meydana indirirler ve iniş gerçekleştirilen meydanda eğer mümkünse bakım personeli tarafından arıza giderilir.
Yolcu uçaklarına nasıl bakım yapılmaktadır?
Uçaklar, tüm mekanik cihazlar gibi periyodik olarak bakımdan geçerler. A – B – C – D… gibi kategorilere ayrılan bakım türlerine sahip uçaklarda en kısa yapılan bakım, iki uçuş arasındaki 1 – 1.5 saat gibi kısa zaman aralığında yapılan seri bakımlardır. Bu sürede, uçaktaki belirli sistemler kontrol edilir, ikmalleri, bakımları yapılır (motor yağı, tekerlerin durumu vs…) ve yakıt ikmali gerçekleştirilir. Uçak bakımları, uçuş saatlerine ve uçakta kullanılan ömürlü malzemelere göre üretici firma tarafından belirlenen ve yazılı olarak sunulan dokümanlar esas alınarak, periyodik olarak gerçekleştirilmektedir. Uçaklarda, kısa süreli bakımlara ilaveten, A’dan Z’ye tüm sistemlerin kontrol edildiği, bakımlarının yapıldığı ve ömürlü malzemelerin yenileriyle değiştirildiği, 1 – 1.5 ay süren bakım türleri de mevcuttur. (Kaynak: Turkish Aviation Academy)
Uçak korkusu ile başa çıkabilmeniz için önerileri
• Öncelikle kontrollü soluk alma pratiği yapın ve mümkün olduğunca kontrollü soluk almaya çalışın. Yavaş ve derin nefes alma kendinizi rahatlatmanın en kolay ve etkin yöntemidir. Gergin hissettiğinizde, bu yöntemi uygulayabilirsiniz. Tekrar aynı korkuyla karşılaştığınızda, kolaylıkla teşhis edip, pozitif yöntemlerle çözebilirsiniz.
• Şayet gergin değilseniz korkmazsınız. Korkuyla karşılaştığınızda, vücudunuzu, dolayısıyla kaslarınızı gevşetebilirseniz korkuya veda edebilirsiniz.
• Hayal kurmak hepimizin yaptığı birşeydir, hayal kurduğunuzda zihninizde resimler dahi çizebilirsiniz, buna görselleştirme diyoruz. Görselleştirme kullanarak, zihnimizdeki olası negatif duyguları önleyebileceğiniz gibi pozitif duyguların oluşumuna da ortam hazırlayabilirsiniz. Örneğin, gergin anlarınızda hoşlandığınız şeyleri ve başarılarınızı düşünebilir, böylelikle kendi iç oyununuzun yazarı, yönetmeni ve başrol oyuncusu olabilirsiniz.
• En güvenli, en rahat ve en hızlı ulaşım aracı olan uçaklarla seyahat ederken, hissettiğimiz endişelerden kurtulmak için kendimize birtakım sorular yöneltebiliriz. Bunlar; – Uçuş korkunuz yüzünden çıkamadığınız seyahatler, kariyer yaşantınızı etkiliyor mu? – Uzak şehirlerde yaşayan arkadaşlarınızı ya da ailenizi uçuş korkunuz yüzünden sıklıkla ziyaret edemiyor musunuz? – Tatilde, yurtdışına çıkmak istediğiniz halde uçağa binmemek için gitmemeyi mi tercih ediyorsunuz? Kendinize sorduğunuz bu sorular neticesinde, sahip olduğunuz uçuş korkusunun sosyal ya da iş hayatınıza birtakım engellemeler getirdiğini görmek, bunun farkına varabilmek, uçuş korkunuzu yenmede sizin için bir motivasyon unsuru olacaktır.
Uçak korkusuna neden olan birkaç örnek
• Kontrol: Hayatımızın, kendi kontrolümüz altında olması hissini severiz. Fakat uçaktayken, uçağı kullanan kim olursa olsun, ona gözü kapalı bir şekilde güvenmek zorundayız.
• Klostrofobi: Klostrofobi, daha farklı bir kontrol sorunudur. Tuzağa düşürülmüş hissi verir. Uçağın kapılarının kapandığı andan itibaren, uçuş boyunca tuzağa düşürülmüş gibi hissettiğinizi hatırlıyorsunuzdur. Uçakta korku yaşadığınız takdirde, savunma mekanizmanız, kaçma veya mücadele dürtüsünü tetikler. Uçuş esnasında, fiziksel çatışma ya da kaçma mümkün olmadığından bu durum, sizin otokontrolünüzü kaybetmenize ve korkunuzun büyümesine neden olur. Bu tip bir durumla ilgili tavsiye verecek olursak; başınızın üstündeki havalandırmayı açın ve yüzünüze sabit soğuk hava akımı geldiğinden emin olun.
• Uçuş Korkusu Yaşlandıkça Artabilir: Çoğu insan, yaşları ilerledikçe uçmaya karşı daha tedirgin yaklaşırlar. Çünkü hayatın ne kadar kıymetli ve değerli olduğunun farkındalığını en yoğun yaşadıkları yaşlardadırlar.
Havayolları ile seyahat eden yolcuların hukuksal hakları
• Bir Aile Kurmak: Çocuk sahibi olmak, sizin uçmaya karşı tutumunuzu değiştirebilir. İlk çocuğunu dünyaya getiren bir anne, sonrasında uçmaktan endişe eder bir hale gelebilir veya başına kötü bir şey geldiği takdirde, çocuğuna kimin bakacağı ve büyüteceği temalı, çok sayıda kaygısal kurgu üretmeye başlayabilir. Bir anne için koruma içgüdüsü en doğal olgudur. Ancak çocuklarınızın dünyayı görmelerine izin vermekle tabi ki sorumsuz ebeveynler olmayacaksınız. Unutmayın, uçmak son derece güvenlidir ve her gün yüz binlerce insan uçakla yolculuk yapmaktadır.
• Önsezgi ve Hayal Gücü: Gergin yolcuların çoğunluğunda, aşırı aktif hayal gücü hakimdir ve uçarken, o an olabilecek en kötü şeylerin tamamını düşünürler. Havaalanına giriş yaptıkları andan itibaren, gördükleri kötü bir rüyadan hareketle, o uçakta olmamaları gerektiğini gösteren herhangi bir işareti aramakla meşguldürler. Başrolünü oynadığınız bir felaket filmini oynatmak kolay olabilir. Kendinizi, bu kurgu filmin prodüksiyon aşamasında yakaladığınız zaman, projektörü kapatın ve bu kabiliyetinizi yapıcı, faydalı bir odağa yönlendirin; kitap okuyun, bulmaca çözün ya da birileriyle sohbet edin.
• Gürültü ve Yükseklik Korkusu: Yeni doğan bebekler, dünyaya iki korku ile birlikte gelir; biri yüksek gürültü korkusu, diğeri ise düşme korkusudur. Geri kalan korkuların hepsi, hayattaki deneyimlerimiz sonucunda oluşur ve bir şekilde, yırtıcı hayvanlardan, doğal afetlerden, uçmaktan ve benzeri şeylerden korkmayı öğreniriz. Örneğin, yükseklik hissinin yüksek bir pencereden bakarken var olmadığını biliyor muydunuz? Bir uçurumun kenarında durup, aşağıya baktığınız zaman sizi saran o endişe verici duygu, sadece sizin bakış açınızdan kaynaklanır. Uçurumun tamamını baştan aşağı görebildiğinizde, kendinizce yüksekliği yargılayacak bir şeyler elde etmiş oluyorsunuz. Uçarken camdan dışarıya baktığınızda, sadece hareket eden bir manzara görürsünüz ve bu görüntü, klostrofobikleri de rahatlatabilecek özelliktedir.
