Stent sonrası en büyük risk: “Akut stent trombozu” nedir ve neden kalp krizine yol açar?

Kalp damar tıkanıklıklarında kullanılan stentler hayat kurtarıcı olsa da, özellikle işlem sonrası ilk dönemde ciddi riskler barındırıyor. Son dönemde yeniden gündeme gelen akut stent trombozu, bu risklerin en tehlikelisi olarak biliniyor. Akut stent trombozu, stentin içinde aniden bir kan pıhtısı oluşarak damarı tıkaması ve kalp krizine yol açması anlamına geliyor.

Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. İsmail Ateş, bu tehlikeli komplikasyonun en önemli nedeninin, hastaların doktor onayı olmadan kan sulandırıcı tedaviyi (özellikle çiftli tedaviyi) erken bırakması veya aksatması olduğunu vurguluyor. Stent tıkanıklığı belirtileri arasında ani göğüs ağrısı ve nefes darlığı yer alırken, stent sonrası yaşamda sigarayı bırakmak ve beslenmeye dikkat etmek, ilaç kaplı stentlerin ömrü için hayati önem taşıyor.

📌 Öne çıkanlar: Akut stent trombozu, kan sulandırıcı tedavi ve riskler

• Doç. Dr. İsmail Ateş, stent sonrası gelişen akut trombozun (pıhtı ile tıkanma) ani kalp krizine ve ölümcül sonuçlara yol açabileceği konusunda uyarıyor.
• Stent trombozunun en sık nedeni, hastaların doktor onayı olmadan çift kan sulandırıcı tedaviyi (DAPT) erken kesmesi veya aksatmasıdır.
• Bu ilaçların, stentin damara tam olarak uyum sağlaması (endotelizasyon) için en az 12 ay boyunca kesintisiz kullanılması zorunludur.
• Stent sonrası yaşam tarzı değişiklikleri (sigarayı bırakma, kolesterol ve kan şekeri kontrolü) de pıhtı oluşma riskini azaltmak için kritik öneme sahiptir.

Stent Sonrası En Büyük Risk: Akut Tromboz

Kalp damarlarına stent yerleştirilen hastalarda, özellikle ilk haftalarda gelişebilen akut stent trombozu, kalp krizine yol açabilen en tehlikeli komplikasyonlardan biri. Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. İsmail Ateş, stent akut trombozunun, yerleştirilen stentin içinde kan pıhtısı oluşması sonucu damar akışının aniden kesilmesiyle ortaya çıktığını belirterek, “Bu durum, kalp kasına giden kan akımını durdurur ve çoğu zaman akut miyokard enfarktüsüne, yani kalp krizine neden olur” dedi.

“Stent sonrası dönemde en az 12 ay boyunca iki farklı kan sulandırıcı tedavi uygulanır. Bu tedavi, stentin pıhtı ile tıkanmasını önler. İlaçların kendi kendine bırakılması, yanlış doz kullanımı ya da geç alınması ciddi sonuçlar doğurur.”

Doç. Dr. Ateş, stentin doğru yerleştirilmesi, damarın tam açılması ve hastanın sigara içmemesi, kan şekerini ve kolesterolünü kontrol altında tutmasının da tromboz riskini büyük ölçüde azalttığını vurguladı.

Stent nedir, nasıl takılır? Kalp damarlarını açan teknoloji

Stent, kalp krizi veya ciddi göğüs ağrısına neden olan daralmış veya tıkanmış kalp damarlarını (koroner arterler) açmak için kullanılan, küçük, metalik (genellikle kobalt-krom veya platin-krom) bir kafes veya tüptür. Kalp krizinin ana tedavilerinden biridir.

İşlem, “anjiyografi” sırasında yapılır:

1. Kardiyolog, genellikle kasık veya el bileğindeki bir atardamardan ince bir tüp (kateter) ile girerek kalp damarlarına ulaşır.
2. Daralmış bölge, kateterin ucundaki küçük bir balon (balon anjiyoplasti) ile şişirilerek açılır.
3. Aynı kateter üzerine yerleştirilmiş olan sönük haldeki stent, bu açılan bölgeye getirilir.
4. Stent, balonun şişirilmesiyle genişler ve damar duvarına tam olarak yerleşerek damarın tekrar kapanmasını engeller.

Balon indirilir ve kateter çıkarılır, ancak stent, damarı kalıcı olarak açık tutmak için orada kalır. (Kaynak: American Heart Association)

💊 Çift kan sulandırıcı tedavi (DAPT) nedir ve neden 12 ay zorunludur?

Doç. Dr. Ateş’in de vurguladığı gibi, akut stent trombozunun en büyük nedeni kan sulandırıcı tedavinin aksatılmasıdır. Vücut, stenti metal bir “yabancı cisim” olarak algılar ve üzerine pıhtı hücreleri (trombositler) göndererek onu onarmaya çalışır. Bu durum, stentin hızla tıkanmasına ve kalp krizine yol açar.

Bunu önlemek için, “Çift Kan Sulandırıcı Tedavi” (Dual Antiplatelet Therapy – DAPT) adı verilen güçlü bir ilaç rejimi uygulanır. Bu tedavi genellikle iki farklı ilaçtan oluşur:

1. Aspirin: Düşük dozda (ömür boyu).
2. İkinci Bir Pıhtılaşma Önleyici (P2Y12 inhibitörü): Clopidogrel, Ticagrelor veya Prasugrel gibi.

Bu iki ilaç birlikte çalışarak, pıhtı hücrelerinin birbirine yapışmasını ve stent üzerinde birikmesini engeller. Bu tedavinin, stentin üzeri vücudun kendi damar duvarı (endotel) ile kaplanana kadar, yani en az **12 ay** boyunca kesintisiz kullanılması hayati önem taşır. (Kaynak: European Society of Cardiology)

🔬 İlaç kaplı stent ve çıplak metal stent arasındaki farklar

Günümüzde kullanılan stentlerin çoğu “ilaç kaplı”dır. Bu, tromboz ve yeniden daralma riskini yönetmek için önemlidir.

Bugün kullanılan stentlerin büyük çoğunluğu ilaç kaplı (DES) olduğu için, 12 aylık kan sulandırıcı tedavi kuralı standart hale gelmiştir.

🚨 Stent tıkanıklığı belirtileri nelerdir? Ani göğüs ağrısına dikkat!

Stent tıkanıklığı belirtileri, aslında yeni bir kalp krizi belirtileriyle aynıdır. Stent aniden pıhtıyla tıkandığında (akut stent trombozu), kalp kasına giden kan akışı kesilir. Bu durumda hissedilen belirtiler şunlardır:

• Ani Başlayan ve Şiddetlenen Göğüs Ağrısı: En yaygın belirtidir. Göğüste baskı, sıkışma veya ağırlık hissi olarak tarif edilir.
• Nefes Darlığı: Ağrıya eşlik eden veya tek başına olabilen ani nefes alma güçlüğü.
• Soğuk Terleme ve Bulantı: Vücudun strese girmesiyle birlikte soğuk terleme, mide bulantısı ve baş dönmesi görülebilir.
• Kola, Çeneye veya Sırta Yayılan Ağrı: Göğüs ağrısı sol kola, çeneye veya sırtın ortasına yayılabilir.

Daha önce stent takılmış bir hasta, bu belirtilerden herhangi birini hissettiğinde, “gaz sancısıdır” veya “geçer” diye beklememeli, derhal 112’yi arayarak en yakın hastanenin acil servisine başvurmalıdır. (Kaynak: Mayo Clinic)

🥦 Stent sonrası yaşam: Beslenme, sigara ve egzersiz kuralları

Stent, tıkalı bir damarı açar ancak altta yatan damar sertliği (ateroskleroz) hastalığını tedavi etmez. Stent sonrası yaşam tarzı değişiklikleri, hem o stentin açık kalması hem de diğer damarların tıkanmaması için zorunludur.

1. Sigarayı Derhal Bırakmak: Sigara, kanın pıhtılaşma eğilimini artırır ve damar duvarına zarar verir. Stent trombozu için en büyük risk faktörlerinden biridir. Sigara içmeye devam etmek, kan sulandırıcı tedavinin etkisini baltalar.
2. Kalp Dostu Beslenme (Akdeniz Diyeti): Doymuş yağlardan (tereyağı, kırmızı et, işlenmiş gıdalar) kaçınmak; zeytinyağı, balık (Omega-3), sebze, meyve ve tam tahıllardan zengin beslenmek, kolesterolü ve kan basıncını düşürür.
3. Kan Şekeri ve Tansiyon Kontrolü: Diyabet ve hipertansiyon, damar duvarına sürekli zarar vererek yeni tıkanıklıklara zemin hazırlar. Bu hastalıkların sıkı bir şekilde kontrol altında tutulması şarttır.
4. Düzenli Egzersiz: Doktorun izin verdiği andan itibaren (genellikle birkaç hafta sonra), tempolu yürüyüş gibi düzenli aerobik egzersizler yapmak, kalp sağlığını güçlendirir ve “iyi” kolesterolü (HDL) yükseltir.

🔎 En çok merak edilenler

• Akut stent trombozu nedir?
  Kalp damarına yerleştirilen stentin içinde aniden bir kan pıhtısı oluşması ve damarın tamamen tıkanmasıdır. Bu durum, acil müdahale gerektiren bir kalp krizidir.
• Kan sulandırıcıları neden 12 ay kullanmak zorundayım?
  Çünkü stent metal bir yabancı cisimdir ve vücudun onun üzerini kendi damar dokusuyla kaplaması (iyileşmesi) 12 ay sürer. Bu süre boyunca, pıhtı hücrelerinin stente yapışıp onu tıkamasını önlemek için çift kan sulandırıcı (Aspirin + ikinci bir ilaç) kullanmak zorunludur.
• Stent tıkanıklığının belirtisi nedir?
  Belirtileri, normal bir kalp krizi ile aynıdır: Ani başlayan göğüs ağrısı, nefes darlığı, soğuk terleme ve bulantı. Bu belirtiler hissedildiğinde hemen 112 aranmalıdır.
• Kan sulandırıcı kullanırken diş çektirebilir miyim?
  Bu en sık sorulan sorulardan biridir. Diş çekimi veya küçük bir ameliyat gerektiğinde, kan sulandırıcı ilaçları kendi başınıza **asla kesmemelisiniz**. Önce sizi takip eden kardiyoloji uzmanınızla konuşmalısınız. Doktorunuz, yapılacak işlemin riskine göre ilacınızın dozunu ayarlayabilir veya geçici olarak ara verilip verilmeyeceğine karar verebilir.

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Kafeinin kalp sağlığına etkileri: Günlük sınır ve zararları
  Fazla kafein tüketimi ritim bozukluğu ve tansiyon artışı gibi kalp sorunlarına yol açabilir.
• Kalp sağlığını bozan 12 gizli alışkanlık
  Stres, uykusuzluk, aşırı tuz tüketimi gibi alışkanlıklar kalp hastalıklarını tetikleyebilir.
• Kalp: İlaç mı, stent mi, ameliyat mı?
  Hangi tedavi yöntemi ne zaman tercih edilmeli? Kardiyologlar üçlü yaklaşımı değerlendiriyor.
• Güneş yorgunluğu nedir? Kalp sağlığı için uyarılar
  Yaz aylarında artan sıcaklık kalp ritmini etkileyebilir; sıvı dengesi ve dinlenme kritik.
• Kalp sorunlarında en sık görülen belirtiler
  Göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı gibi belirtiler erken teşhis için hayati önem taşır.
• Ereksiyon ilaçları kalp rahatsızlığı riskini azaltıyor
  Yeni araştırmalar, PDE5 inhibitörlerinin kalp krizi riskini düşürebileceğini gösteriyor.
• Kalp krizi riski nasıl azaltılır?
  Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve sigaradan uzak durmak riskleri azaltabilir.
• Soğuk hava kalp krizini tetikleyebilir
  Kış aylarında damarlar daralır, tansiyon yükselir; kalp hastaları dikkatli olmalı.
• Bacakta ağrı damar tıkanıklığı belirtisi olabilir
  Yürürken oluşan ağrı, periferik arter hastalığının erken sinyali olabilir.
• Kalp ameliyatı nasıl yapılır?
  Açık kalp ameliyatı süreci, hazırlık aşamaları ve iyileşme dönemi detaylandırılıyor.
• Kalpte oluşan masum üfürüm nedir?
  Her üfürüm hastalık belirtisi değildir; çocuklarda sık görülür ve çoğu zararsızdır.
• Kas gücüyle yapılan spor kalbe zararlı mı?
  Aşırı ağırlık kaldırma kalp duvarını kalınlaştırabilir; dengeleyici egzersiz öneriliyor.
• Kalp sağlığını korumanın 6 yolu
  Beslenme, egzersiz, stres yönetimi gibi temel alışkanlıklarla kalp sağlığı güçlendirilebilir.
• Çocukların kalp sağlığının korunması neden önemli?
  Erken yaşta edinilen sağlıklı alışkanlıklar, ilerideki kalp hastalıklarını önleyebilir.
• Atardamar tıkanıklığı: Periferik arter hastalığı nedir?
  Bacak damarlarında daralma, yürüme güçlüğü ve ağrıya neden olabilir; erken teşhis önemlidir.
• İnmeden korunmak için 7 altın kural
  Tansiyon kontrolü, sigarasız yaşam ve düzenli egzersiz inme riskini azaltır.
• Karotis (şah damarı) tıkanıklığı nedir?
  Boyun damarlarında oluşan plaklar beyne giden kan akışını engelleyebilir; felç riski taşır.
• Kalp sağlığını korumak için neler yapılmalı?
  Düzenli kontroller, sağlıklı yaşam tarzı ve bilinçli ilaç kullanımı öneriliyor.
• Kalp sağlığını korumak – 2. bölüm
  İkinci bölümde stres yönetimi ve uyku düzeninin kalp üzerindeki etkileri ele alınıyor.
• Çocuğunuzun kalp sağlığını korumak için 5 öneri
  Beslenme, fiziksel aktivite ve ekran süresi kontrolü çocuk kalp sağlığı için kritik.

🔗 Kaynaklar:

• Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. İsmail Ateş (Basın Bülteni, 17 Ekim 2025)
• American Heart Association (AHA) – “What is a Stent?”
• European Society of Cardiology (ESC) – “Guidelines on Dual Antiplatelet Therapy (DAPT)”
• Mayo Clinic – “Heart attack symptoms”